Inne problemy resocjalizacji
Sama praca nad wi�niami nie wyczerpuje zagadnie� resocjalizacji. Na zako�czenie wspomnimy o trzech innych sprawach zwi�zanych z tym tematem, tj. o opiece postpenitencjarnej, o problemach resocjalizacji profilaktycznej i o potrzebie bada� naukowych nad resocjalizacj�.
�ecznym" (s. 233), oddzia�ywanie na niego przybiera w�wczas posta� pomocy w realizowaniu tych mo�liwo�ci. Autor zaznacza przy tym, �e koncepcja humanistyczno--wychowawcza stanowi programow� zasad� typow� dla kraj�w socjalistycznych.
W odniesieniu do form polityki penitencjarnej nietrudno dostrzec istotn� zgodno�� koncepcji wi�ziennictwa represyjnego pos�uguj�cego si� �rodkami przymusu z-"koncepcj� technokratyczn�", za� resocjalizacji-z koncepcj� humanistyczno-wy-chowawcz�. Jest to jeszcze jeden argument za przyj�ciem i realizowaniem w naszym kraju zasad resocjalizacyjnej polityki penitencjarnej.
a. Opieka postpenitencjarna
Pal�cym problemem wi�ziennictwa jest zmniejszenie odsetka powrotu do przest�pstwa. Niew�tpliwie najwa�niejszym czynnikiem przeciwdzia�aj�cym tzw. "recydywie" jest dobrze przeprowadzona resocjalizacja w wi�zieniu. J. Sikorzanka (1964), kt�ra z grup� wsp�pracownik�w z O�rodka Bada� Penitencjarnych prze�ledzi�a koleje �ycia 100 przest�pc�w zwolnionych z wi�zienia (diagnozowanych jako "psychopaci", "charakteropaci" i "ci�cy neurotycy"), stwierdzi�a, �e mimo otoczenia ich pewn� opiek� postpenitencjarn� 36% z nich powr�ci�o do wi�zienia. Na podstawie analizy zebranego materia�u dosz�a ona do wniosku, �e ten wysoki procent powrotno�ci by� wynikiem niepedagogicznej organizacji ic�^ pobytu w wi�zieniu i braku zaplecza dla opieki postpenitencjarnej.
Niemniej jednak powrotno�� do przest�pstwa jest niew�tpliwie uwarunkowana jeszcze innymi czynnikami, takimi jak dostanie si� ponownie w aspo�eczne �rodowisko na wolno�ci, a przede wszystkim trudno�ci w urz�dzeniu sobie normalnego �ycia po wyj�ciu z wi�zienia. Zwolnieni z wi�zienia przest�pcy najcz�ciej spotykaj� si� w spo�ecze�stwie z nieufno�ci� i trudno�ci� znalezienia pracy, co w bardzo wielu wypadkach wywo�uje rozgoryczenie, powr�t postaw asocjalnych i ponowne pope�nianie przest�pstw. Dlatego konieczny jest rozw�j instytucji, kt�re by zajmowa�y si� zwolnionymi wi�niami, doradzaj�c im, pomagaj�c w urz�dzeniu sobie �ycia i przeciwdzia�aj�c wypaczaj�cym wp�ywom �rodowiska, s�owem - kontynuuj�c prac� resocjalizacyjn� tak d�ugo, a� dana jednostka ustabilizuje si� w normalnym �yciu. Dla wi�zienia, kt�re z natury rzeczy musi si� interesowa� dalszymi losami swych by�ych wychowank�w, by�yby one zarazem �r�d�em informacji o nich, wa�nych jako kryterium skuteczno�ci post�powania resocjalizacyjnego. Wiele tu jest do zrobienia. Na przyk�ad, interesuj�ce pr�by zrobi� ju� wspomniany poprzednio B. Sands (1964). Na podstawie w�asnej praktyki proponuje on wyzyskanie do opieki postpenitencjarnej by�ych wi�ni�w, kt�rzy przez d�u�szy czas po zwolnieniu wykazali si� nienagann� postaw� spo�eczn�, a znaj�c �rodowisko wi�zienne i korzystaj�c z w�asnego do�wiadczenia mogliby szczeg�lnie by� pomocni w tej dziedzinie. ^
b. Resocjalizacja profilaktyczna
Dla walki z przest�pczo�ci� spraw� jeszcze wa�niejsz� ni� resocjalizowanie os�b, kt�re ju� pope�ni�y przest�pstwa, jest zapobieganie przest�pczo�ci przez wczesne otoczenie opiek� resocjalizacyjn� m�odzie�y, kt�ra b�d� to wykazuje ju� rysy asocjalne, b�d� te� znajduje si� w sytuacji �rodowiskowej, sprzyjaj�cej ich powstaniu. Nale�� tu uczniowie sprawiaj�cy trudno�ci wychowawcze i maj�cy trudno�ci w nauce. Szko�y nasze wyra�nie nie zdaj� w tej dziedzinie egzaminu: gdy nauczyciele nie mog� da� sobie rady z uczniem, ostatni� sankcj� jest wydalenie go ze szko�y.