Cz�sto sama ofiara, ze wzgl�du na brak zachowania �rodk�w ostro�no�ci, stwarza sprzyjaj�ce warunki i dostarcza niezb�dnych informacji do dokonania przest�pstwa. Nieostro�no�� ta ma zwykle charakter nie�wiadomy co do ostatecznych skutk�w post�powania. Przysz�e ofiary nie przewiduj�, �e zawieranie w restauracjach przypadkowych znajomo�ci, picie alkoholu [w towarzystwie bli�ej nie znanych os�b, utrzymywanie kontakt�w z niebezpiecznym �rodowiskiem, informowanie o posiadaniu du�ych sum pieni�dzy mo�e doprowadzi� do tragicznych rezultat�w.
Nale�y wyr�ni� dwa rodzaje nieostro�no�ci: incydentaln� i trwa�� (dystansow�). Nieostro�no�� incydentalna ma miejsce w�wczas, gdy ofiara jednorazowo lub przypadkowo stwarza sytuacj� niebezpieczn� dla swojego �ycia lub mienia. Nieostro�no�� trwa�a polega na sprowadzeniu niebezpiecze�stwa przez sta�e utrzymywanie kontakt�w z podejrzanym �rodowiskiem.
Wyb�r i zakres �rodk�w jest uzale�niony od rodzaju przest�pstwa, w szczeg�lno�ci od taktyki dzia�ania.
Istnieje oczywi�cie poka�na grupa czyn�w przest�pnych, kt�rych dokona-lie nie wymaga stosowania specjalnych �rodk�w technicznych. Nale�� do nich aiekt�re rodzaje przest�pstw seksualnych, gospodarczych, kradzie�y, oszustka, udzielanie i pobieranie �ap�wek itp.
W przypadkach, gdy nawet sam rodzaj przest�pstwa, jak np. kradzie� zamkni�tych pomieszcze�, normalnie zak�ada konieczno�� u�ycia �rodk�w echnicznych, dzi�ki obranej taktyce dzia�ania mo�na osi�gn�� identyczny ikutek przest�pny bez potrzeby ich stosowania. Ta taktyka polega na zapew-lieniu legalnego dost�pu do pomieszcze� przez przyj�cie okre�lonej funkcji kasjera, magazyniera, dozorcy), a w przest�pstwach urz�dniczych - odpowie-Iniego stanowiska.
�rodki stosowane przez przest�pc�w mog� s�u�y� bezpo�redniemu wyko-lawstwu lub unikni�ciu odpowiedzialno�ci karnej.
�rodki u�yte przeciwko osobie maj� na celu z�amanie jej oporu fizycznego ib psychicznego dla uzyskania zamierzonych skutk�w przest�pnych. Wymie-�i� tu mo�na przede wszystkim: zab�jstwo, uszkodzenie cia�a, rozb�j, prze-it�pstwo zmuszenia, zgwa�cenia, w kt�rym dominuj�c� rol� obok si�y fizycznej idgrywaj� takie �rodki techniczne, jak bro� i inne narz�dzia niebezpieczne dla ycia, �rodki toksyczne itp. Inne przest�pstwa, jak np. oszustwa, wymagaj� astosowania �rodk�w psychicznego oddzia�ywania poprzez podst�p, k�am-two itp.
lo
Post�p w dziedzinie stosowania �rodk�w samoobrony, czy to przez nie-utrzymywanie kontakt�w z niebezpiecznym �rodowiskiem, czy przez wykazywanie dostatecznej troski o bezpiecze�stwo w�asnego �ycia i mienia, przezorno�ci itp., nie jest zadowalaj�cy.
W niepor�wnywalnie wi�kszym zakresie jest rozbudowany system rzeczowego zabezpieczenia obiekt�w przest�pstwa, ale i metody jego pokonania przez �wiat przest�pczy obejmuj� coraz szerszy wachlarz �rodk�w. Zabezpieczenie obiekt�w jest zr�nicowane - pocz�wszy od zwyk�ych zamk�w, zasuw oraz takich urz�dze� zagradzaj�cych, jak kraty, mury, ogrodzenia, a� do ogniotrwa�ych kas pancernych, skarbc�w czy skomplikowanych urz�dze� alarmowych wyposa�onych w niezwykle czu�e detektory elektroniczne.
W dziedzinie protekcji banknot�w przed fa�szerstwami zadanie to spe�nia specjalny system polegaj�cy na wyborze materia�u (pod�o�a) i technice produkcji.
System zabezpieczenia warunkuje zakres i rodzaj przygotowania odpowiednich �rodk�w technicznych. Im bardziej skuteczny jest system ochrony, tym wi�kszej wymaga koncentracji �rodk�w do jego pokonania. Na przyk�ad przy w�amaniu s� stosowane r�norodne �rodki, poczynaj�c od najprostszych wytrych�w, a� do �rak�w", przecinak�w, pi�ek do ci�cia metali, aparat�w acetylenowych, a nawet materia��w wybuchowych.
R�wnie� w dziedzinie fa�szerstw dokument�w sprawca natrafia na r�ny stopie� trudno�ci. Nie nastr�cza powa�niejszych trudno�ci spreparowanie fa�szywego dokumentu w�wczas, gdy przest�pca zdo�a� uzyska� autentyczne blankiety lub piecz�cie. Znacznie wi�kszy stopie� trudno�ci ��czy si� z konieczno�ci� przygotowania ca�ego procesu �produkcji" fa�szywych dokument�w, obejmuj�cego r�wnie� podrobienie blankiet�w lub piecz�ci. Natomiast pokonanie bariery systemu protekcji banknot�w, czek�w, weksli wymaga ju� bardzo powa�nych nak�ad�w �rodk�w i przygotowa�.
Najcz�ciej sprawcy wykorzystuj� narz�dzia powszechnie dost�pne, zdarzaj� si� jednak przypadki sporz�dzenia narz�dzi specjalnie do cel�w przest�pnych1. Dotyczy to wytrych�w, �rak�w" i innych narz�dzi s�u��cych do w�ama�.
Trudno�ci zdobycia niekt�rych narz�dzi, np. broni palnej, sk�aniaj� sprawc�w do podj�cia produkcji broni sposobem domowym (tzw. bro� samodzia�owa) lub przystosowania broni niepalnej (straszaki, wiatr�wki) do strzelania nabojami bojowymi. Opr�cz broni prymitywnej niekt�rzy tokarze, frezerzy, �lusarze, maj�cy dost�p do odpowiednich narz�dzi i maszyn, potrafi� bardzo precyzyjnie wykona� domowym sposobem pistolety i rewolwery o r�nych rozwi�zaniach konstrukcyjnych, niekiedy wzorowane na broni typowej. Innym przyk�adem jest bro� uzupe�niona, to znaczy pewne cz�ci pochodz� z broni typowej, a niekt�re z nich s� dorabiane. Maj�c np. luf� od typowej
1 A. W�sek: Narz�dzia przest�pstwa, �Annales Universitatis Mariae Curie Sk�odowska", Sectio G. vol. XV/1968.
81
broni, stosunkowo �atwo jest wykona� domowym sposobem pozosta�e cz�ci, jak iglic�, mechanizm spustowo-uderzeniowy, szkielet itp. W niekt�rych przypadkach rozboj�w sprawcy przygotowuj� nawet przedmioty wykonane z drewna lub z �elaza, przypominaj�ce wygl�dem egzemplarze oryginalnych pistolet�w lub rewolwer�w.
Ponadto og�lny stan bezpiecze�stwa i stosunek obywateli do zagadnienia przest�pstwa nie pozostaj� bez wp�ywu na wprowadzenie do akcji przest�pnych r�nego rodzaju �rodk�w technicznych. Obawa przed interwencj� spo�ecze�stwa zmusza sprawc� do zapewnienia skuteczno�ci dzia�ania przez ilo�� i jako�� �rodk�w technicznych. Natomiast atmosfera potencjalnej bezkarno�ci stwarza mo�liwo�� uzyskania tego samego skutku przest�pnego w warunkach mniejszej �technizacji" dzia�ania.
Osobn� grup� stanowi� �rodki, kt�re s�u�� unikni�ciu odpowiedzialno�ci karnej, a w szczeg�lno�ci: szybkiemu przeprowadzeniu akcji, opuszczeniu miejsca przest�pstwa, niezostawieniu �lad�w i utrudnieniu rozpoznania, przygotowania miejsca dla ukrycia towaru, jego zbycia itp. Nale�� tu �rodki maskuj�ce, r�kawiczki, �rodki transportu, przygotowanie melin i schowk�w na ukrycie �upu itp.