Ale jeśli wszelkiej komunikacji, [rozumianej] jako brak [tkwiący] w czasowym
istnieniu empirycznym,. nie da się inaczej wyobrazić w transcendencji, jak. tylko jako
zniesionej, to w rezultacie [dotyczyć to będzie] wszystkiego, co daje się pomyśleć:
Gdy myÅ›lÄ™ o znanym powiedzeniu, że Bóg jest prawdÄ…, to ta prawda — w
.porównaniu ze wszystkimi prawdami pojmowanymi jako jakiÅ› rodzaj zgodnoÅ›ci—
byłaby pozbawiona zgodności, ponieważ nie rozszczepiona, sama nie zawierałaby
przeciwieństw. W istocie jest to pusta idea, którą mogę "wypełnić tylko historycznie
[na drodze] egzystencjalnej. To, że prawda zawiera jakiś dający się pomyśleć dla mnie
sens, nie obowiązuje tam, dokąd nie mogę już dotrzeć. Rozbicie całego myślenia
prawdy może pogrążać się w swej otchłani, ale myśl tam się nie zatrzyma.
Spokój bytu prawdy w transcendencji — [osiÄ…gniÄ™ty] nie w wyniku .porzucenia
rodzajów wszechogarniajÄ…cego, ale poprzez przekraczanie ich Å›wiatów — jest owÄ…
granicą, na której chwilami może rozbłysnąć to, co nie ulegając rozszczepieniu jest
wszystkim; wszakże ono, choć wywiera decydujący wpływ na istotę człowieka, niknie
w świecie i nie daje się zakomunikować, ponieważ w przekazie, rozciągając na rodzaje
wszechogarniającego, zawsze by się go chybiało. Doświadczenie go ma charakter
całkowicie historyczny, [przebiegając] w czasie wykracza [jednak] poza wszelki czas.
Można mówić w oparciu o nie, ale nie o nim. Czymś ostatecznym, tak w myśleniu,
jak i w komunikacji, jest milczenie.


Wykład czwarty

PRYMAT I GRANICE MYÅšLENIA ROZUMU


Pytanie o prymat myślenia
1. Alogika rozumu
Kolo jako .niezbędna forma prawdziwego filozofowania Przykłady alogiczności
[zaczerpnięte] z rozjaśniania egzystencji
53

2. Fałszywe ulogicznienie
Zniekształcenie -wypowiedzi rozjaśniających egzystencję
(ukazane na podanych przykładach)
Formuła ogólna
Rzut oka na fałszywe racjonalizowanie tego, co irracjonalne
Podsumowanie; potwierdzenie prymatu myślenia
Dwa nieporozumienia [wynikające ze sposobu] wyrażania
tego prymatu: pusta logika i absolutna wiedza
Rodzaje wszechogarniającego występowały jako to, czym my jesteśmy: istnienie
empiryczne, świadomość w ogóle, duch, oraz jako byt sam: świat, transcendencja; ich
podstawÄ… byÅ‚a egzystencja, zaÅ› spoiwem — rozum. Jak dalece poddajemy siÄ™ badaniu
stając się przedmiotem empirycznym, przynależymy jako istnienie empiryczne do
samego świata: w tym punkcie krzyżuje się wszechogarniające, którym jesteśmy, i
wszechogarniające, które jest bytem samym w stopniu, w jakim przejawia się on jako
byt świata.
My pytamy o prymat jakiegoś rodzaju wszechogarniającego, staje się widoczne, że
wszechogarniające wyobrażamy sobie za pomocą stopni, mianowicie w ten sposób, że
stopnie wcześniejsze bez późniejszych są pozbawione treści, natomiast późniejsze bez
wcześniejszych pozbawione rzeczywistości. Transcendencja być może posiada prymat
bytowy, jednakże jest ona ukryta. 2aden z pozostałych rodzajów wszechogarniającego
nie może utrzymać absolutnego prymatu bytowego, każdy z nich jest niezastąpiony w
caÅ‚oÅ›ci — która nie oznacza sumy tych stopni, lecz jest rozciÄ…gniÄ™tÄ… w sobie,
czÅ‚onowÄ… budowlÄ… rodzajów bytu —.i przynależy do pisma szyfrowego transcen-
dencji.
Wszakże istnieje jakaś hierarchia, mianowicie choćby pierwszeństwo egzystencji
przed nagim istnieniem empirycznym i egzystencji przed duchem, ducha zaÅ› przed
świadomością w ogóle. Gdybyśmy chcieli ująć sens tej hierarchii w ten sposób, że w
przypadku konfliktu górę brałby wyższy stopień, to popełnilibyśmy omyłkę. Bowiem
konflikt rozgrywa się tylko na tej samej płaszczyźnie. Aby zaistniał konflikt, sens
wyższej płaszczyzny musi przyoblec się w postać niższej, na której ukazując się może
spotkać inną 'postać, jaka bez tego ożywienia z góry nie byłaby niczym więcej jak
tylko sobą. W walce o byt chodzi o coś więcej niż tylko o walkę o byt, w konfliktach
duchowych — nie tylko o nie; wydarzenia zachodzÄ…ce w komunikacji egzystencjalnej
kierują wzrok na transcendencję. Pytanie o hierarchię rodzajów wszechogarniającego
przedstawia problem bytu, 'nie ma charakteru oceny porównawczej rodzajów bytu, nie