|
Przez zmianę wartości zmien-
nych modelu (np. zwiększanie kosztów materiałowych) i analizowanie na
komputerze poszczególnych równań modelu można określić skutki każdej
zmiany. W końcu zespół przedstawia kierownictwu racjonalną podstawę pod-
jęcia decyzji.
Osiągnięcia i ograniczenia teorii decyzji
Metody teorii decyzji są jedną z zasadniczych części arsenału decyzyjnego więk-
szości dużych organizacji, łącznie z cywilnymi i wojskowymi instytucjami
rządowymi. Metody te są stosowane w takich dziedzinach, jak planowa-
nie finansowe, programowanie produkcji, opracowywanie strategii wdraża-
nia nowych wyrobów, planowanie programów doskonalenia siły roboczej,
utrzymywanie zapasów na optymalnym poziomie czy programowanie rozkła-
dów lotów.
Mimo różnorodności zastosowań w wielu dziedzinach, teoria decyzji nie
potrafi jeszcze skutecznie rozwiązywać problemów dotyczących człowieka
w przedsiębiorstwie. Największe osiągnięcia ma w działalności planistycznej
i kontrolnej, mniejsze natomiast — w obszarze organizowania, doboru obsady
i prowadzenia organizacji. Niektórzy kierownicy narzekają, że koncepcje i język
teorii decyzji są zbyt skomplikowane, aby można je było łatwo zrozumieć
i wdrożyć. Inni uważają, że mają zbyt mały udział w pracach teoretyków przy
tworzeniu metod podejmowania decyzji, co powoduje, że wdrażanie tych metod
często kończy się niepowodzeniem. Z drugiej strony teoretycy uważają, że nie
wykorzystują w pełni swoich możliwości w dziedzinie kierowania, gdyż są zbyt
oddaleni od problemów i ograniczeń, z którymi stykają się kierownicy w prak-
tyce i za mało zdają sobie z nich sprawę.
Ewolucja teorii organizacji i zarządzania
Opisaliśmy trzy główne szkoły organizacji i zarządzania według chronologii ich
powstawania. Wszystkie zachowują do dziś swe znaczenie. Szkoła behawioralna
i teoria decyzji stanowią żywotne i energiczne kierunki badania, analizowania
i rozwiązywania problemów kierowania. Trwa także ewolucja szkoły klasycznej.
Wchłonęła ona wiele wyników badań nauk behawioralnych i teorii decyzji,
a nawet najnowszych kierunków: podejścia systemowego i sytuacyjnego (które
omówimy niżej).
63
Klasyczna szkoła zachowuje znaczenie, gdyż zdołała włączyć nowsze osiąg-
nięcia do podstawowego układu tradycyjnych zagadnień określonych przez
klasycznych autorów. Zagadnienia te są nadal istotne — podział pracy,
uprawnienia i odpowiedzialność, inicjatywa — chociaż w wielu wypadkach
nastąpiło przesunięcie centrum uwagi. Na przykład zainteresowanie podzia-
łem pracy doprowadziło do rozważań nad momentem, w którym następuje
nadmierna specjalizacja z punktu widzenia skali wartości i oczekiwań pra-
cowników.
W miarę ewolucji szkoły klasycznej zaczęto ją określać jako proces kiero-
wania lub kierunek operacyjny. Niezależnie od nazwy, można w nich dostrzec
silny wpływ wczesnych autorów klasycznych i ich punktów widzenia. Co więcej,
chociaż pozostałe dwie szkoły zachowują swoje główne tematy zainteresowań,
również i one zapożyczają pewne odkrycia i koncepcje od szkoły klasycznej.
W istocie, często wydaje się, że stopniowo zacierają się granice między
poszczególnymi szkołami.
Jednakże nie należy przeceniać narastających podobieństw. Wielu badaczy
integruje punkty widzenia wszystkich szkół, ale też wielu — w wyniku studiów
i doświadczenia — wywodzi się z określonej szkoły i tkwi w niej, prawie
w ogóle nie zdając sobie sprawy z innych kierunków. Jedną z korzyści, wyni-
kających z poznawania historii i punktów widzenia wszystkich trzech szkół,
jest możliwość zrozumienia stanowiska przyszłych kolegów-kierowników i ułat-
wienia w ten sposób skutecznej z nimi współpracy.
Jak rozwinie się teoria organizacji i zarządzania?
Teoria organizacji i zarządzania może rozwinąć się w pięciu kierunkach:
1. Dominacja. Jedna z głównych szkół okaże się najprzydatniejsza. Zapożyczając
pewne koncepcje z innych szkół, teoria dominująca wyruguje pozostałe.
Zjawisko takie dotychczas nie wystąpiło. Obecnie uważa się, że każdy kie-
runek wnosi istotne odkrycia, perspektywy i narzędzia do rosnącego zasobu
wiedzy z zakresu teorii organizacji i zarządzania.
2. Rozbieżność. Każda z głównych szkól pójdzie własną ścieżką, przy malejącym
wzajemnym zapładnianiu w miarę utraty zainteresowania perspektywami po-
zostałych. Oczywiście, to zjawisko również nie występuje.
3. Zbieżność. Szkoły będą się wzajemnie upodabniać, przy zacieraniu granic
między nimi. Wydaje się, że tak właśnie się dzieje. Proces ten jednak zachodzi
nierównomiernie. Na przykład specjalne narzędzia i wyrafinowane modele ma-
tematyczne teorii decyzji nie znalazły uznania u myślicieli o mniej ścisłym
nastawieniu. Niektórzy autorzy zaś uważają, że dzisiejsza tendencja zbieżności
może wskazywać na to, że z czasem jedna ze szkół zdominuje pozostałe.
4. Synteza. Inni teoretycy natomiast uważają, że występująca obecnie zbieżność
doprowadzi do integracji punktów widzenia istniejących szkół. Nie byłoby to
„nawarstwianie" się szkół, które omówiliśmy poprzednio. Integracja stanowi-
|
