Mając już
zapewniony dostęp do jednych dóbr — powiedzmy, do pracy wymagającej
wysokich kwalifikacji oraz możliwości rozwijania firm rodzinnych — przechodzą do
nabywania innych, takich jak mieszkania w odrębnych dzielnicach i władza
samorządowa (Turner, Bonacich, 1980). Natomiast ci, którzy mają niewiele pod
względem finansowym, politycznym i niski poziom wykształcenia, nie są w stanie
rozpocząć owego procesu powiększania swoich zasobów. Wielu Afroamerykanów
oraz Indian w Stanach Zjednoczonych znajduje się właśnie w tym stanie braku bazy
w postaci dostępu do dóbr, co pomogłoby im przezwyciężyć spuściznę
wcześniejszej dyskryminacji, a także tę, która utrzymuje się do tej pory, choć w
bardziej zawoalowanej formie (Turner, Singleton, Musick, 1984).
Rozpoznawalnosć
Aby stać się celem dyskryminacji, trzeba być widocznym i wyróżniać się w jakiś
sposób. Jeśli członkowie jakiejś populacji etnicznej wyglądają inaczej, jeśli idzie o
pewne cechy biologiczne, takie jak kolor skóry czy rysy twarzy, wówczas są
znacznie łatwiejszym obiektem dyskryminacji. Łatwiej jest bowiem atakować
czarnoskórych i Azjatów niż inne populacje etniczne. Na przykład narodowości
białych w Ameryce znajdują się w korzystniejszej sytuacji, ponieważ kiedy nauczą
się angielskiego, mogą wtopić się w tutejsze
121
 
społeczeństwo w pierwszym lub drugim pokoleniu. Natomiast Afroamerykanie
wyraźnie rzucają się w oczy, co powoduje, że stają się łatwymi ofiarami
dyskryminacji.
Cechy kulturowe, takie jak język i wierzenia religijne, obyczaje i zachowania, a
także organizacja w wyróżniające się grupy, także mogą ułatwiać ataki, zwłaszcza
jeśli łączą się z charakterystycznymi cechami fizycznymi. A zatem amerykańscy
Meksykanie na południowym wschodzie, Portorykanie na północnym wschodzie i
do pewnego stopnia Kubańczycy na Florydzie mogą stać się celem dyskryminacji z
powodu odmiennego języka, obyczajów wywodzących się z kultury latynoskiej, a
na dodatek pewnych różnic w kolorze skóry.
Różnice biologiczne najszybciej prowokujące prześladowania podtrzymywane są
przez zawieranie małżeństw w obrębie jednej grupy narodowościowej, natomiast
utrzymywanie się odmiennych wzorów kulturowych, behawioralnych i
organizacyjnych spowodowane jest wysokim wskaźnikiem interakcji
wewnątrznarodowościowych oraz zamknięciem się poszczególnych grup w gettach
etnicznych, a także przyjmowaniem postaw obronnych wobec społeczeństwa, które
nie jest nastawione zbyt życzliwie. Skutek tego jest taki, że członkowie danej
narodowości pozostają łatwo rozpoznawalni, a tym samym stanowią dobry obiekt
dalszej dyskryminacji. Jest to prawdziwe błędne koło, zwłaszcza dla tych
narodowości, które dysponują niewielkimi zasobami, za pomocą których mogłyby
walczyć ze skutkami dyskryminacji. Nie dziwi zatem fakt, że w Ameryce te grupy
etniczne, które łatwo można rozpoznać, które straciły większość swych zasobów
finansowych, albo też nigdy ich nie miały, pozbawione swego dziedzictwa
kulturowego i nie posiadające dostatecznej liczby struktur organizacyjnych, w
których można by było znaleźć schronienie, najłatwiej wpadają w owo błędne koło i
tkwią w nim bez możliwości wyjścia.
Poziom i rodzaj dyskryminacji
Poziom dyskryminacji był bardzo zróżnicowany w całej historii ludzkości — od
ludobójstwa, kiedy zabijano przedstawicieli jakiejś narodowości, poprzez
wypędzanie, a jeśli te ekstremalne formy nie były możliwe, stosowano segregację w
gettach i ograniczano rodzaj zawodów, które można było wykonywać. Żydzi w
Niemczech, Indianie w Stanach Zjednoczonych i w Ameryce Środkowej —
wszyscy oni wycierpieli wiele z powodu stosowanych wobec nich praktyk
ludobójczych. A w ostatnich latach polityka „czystek narodowościowych"
prowadzona przez Serbów w dawnej Jugosławii jest kolejnym przykładem takich
praktyk. Częściej spotykana jednak jest dyskryminacja, która polega na fizycznej
segregacji oraz izolacji ekonomicznej jakichś subpopulacji. Jest to możliwe tylko
wówczas, kiedy członkowie danej populacji odróżniają się od reszty społeczeństwa
i łatwo ich zidentyfikować.
Jednym z rodzajów dyskryminacji mniejszości etnicznych są klasy niższe. Tutaj
nieproporcjonalnie duża liczba członków odizolowana jest w slumsach i zmuszona
do wykonywania najgorzej płatnych zajęć, tym samym tworząc najbiedniejszą klasę
w społeczeństwie. Taki jest los Afroamerykanów w Stanach Zjednoczonych. Innym
rodzajem dyskryminacji jest stworzenie tzw. mniejszości pośredników, której
członkowie są oddzieleni od reszty społeczeństwa, ale jednocześnie mają
zezwolenie na wykonywanie niektórych zajęć w zakresie handlu, gospodarki i
ekonomii, które pozwalają im się bogacić. Na przykład Żydzi w średniowiecznej
Europie i w czasach współczesnych zajmowali często wysokie pozycje w
bankowości i finansach; a wielu imigrantów z Azji we współczesnej Ameryce
zajmuje nisze małego biznesu.
Co sprawia, że dana populacja etniczna staje się takim, a nie innym rodzajem
mniejszości? Jednym z istotnych czynników są zasoby — pieniądze, umiejętność
prowadzenia
122
 
firm, wysokie wykształcenie — które potrafi ona zmobilizować. Kiedy grupa
etniczna posiada jakieś dobra, wówczas łatwiej jest przejść na pozycję mniejszości
pośredników i osiągnąć poziom życia klasy średniej. Ale zasoby to nie jedyny
czynnik; jest nim także bezwzględna wielkość danej populacji. Mała narodowość
dysponująca wieloma dobrami łatwiej może /.naleźć dla siebie nisze pośrednie aniżeli
duża; ta zaś z kolei może zostać zepchnięta do poziomu niższych klas, zwłaszcza
jeśli jej zasoby są ograniczone, a tym samym ma ona niewielkie możliwości walki z
dyskryminacją. Taki jest los Afro amerykanów: stanowią oni zbyt dużą grupę, aby
zająć pozycje pośredników, mają też zbyt mało dóbr, żeby pokonać dyskryminację
(Turner, Bonacich. 1980). W praktyce często dzieje się tak, że członkowie dużej