W pozosta³ych przypadkach trudno jest doszukaæ siê jednoznacznie okreœlonych kryteriów
wynikaj¹cych z zagro¿enia naturalnego. O wyborze konkretnego systemu decyduj¹ wzglêdy
techniczne zmierzaj¹ce do koncentracji wydobycia. Dowodzi tego przewietrzanie systemem
U od granic pola eksploatacyjnego w œcianach o du¿ym wydobyciu, pomimo wystêpowania
w tych œcianach zagro¿eñ, dla których powinny byæ preferowane powinny inne systemy
przewietrzania.
211
Podsumowanie
1. Z przeprowadzonych rozwa¿añ wynika, ¿e decyduj¹cy wp³yw na wybór systemu prze-
wietrzania posiadaj¹ w nastêpuj¹cej kolejnoœci: wzglêdy ruchowe, sposób rozciêcia
z³o¿a i dopiero zagro¿enia naturalne.
2. W warunkach polskich kopalñ w zdecydowanej wiêkszoœci stosowany jest system prze-
wietrzania U od granic pola eksploatacyjnego, co wynika z ograniczonych robót przygo-
towawczych, mo¿liwoœci rozpoznania pok³adu w polu wybierania œciany, ograniczenia
wp³ywu na eksploatacjê przestrzeni wyeksploatowanej.
3. Dobór systemu przewietrzania jest dokonywany w oparciu o zagro¿enie najmniej roz-
poznane w tym przypadku zagro¿enie t¹paniami, a w dalszej kolejnoœci o zagro¿enie
o wiêkszej skali spoœród zagro¿enia metanowego i po¿arowego.
4. Mo¿liwoœci stosowania systemów przewietrzania s¹ zwi¹zane z zwalczaniem zagro¿eñ
naturalnych.
5. W odniesieniu do zagro¿enia po¿arowego konieczne jest opracowanie skutecznego
sposobu podawania py³ów dymnicowych do zrobów œciany. W dalszej kolejnoœci ko-
nieczne jest opracowanie sposobu wykonywania uszczelniaj¹cego pasa podsadzkowego
oraz sposobu likwidacji chodników przyœcianowych.
6. Niezale¿nie od systemu przewietrzania œciany konieczne jest doskonalenie metod odme-
tanowania.
7. Nale¿y równie¿ d¹¿yæ do rozwi¹zania sposobu ch³odzenia powietrza w warunkach du¿ej
mocy maszyn i urz¹dzeñ zainstalowanych w rejonie œciany szczególnie na froncie œciany
w pok³adach o ma³ej mi¹¿szoœci.
Z przeprowadzonej analizy wynika, ¿e dla rozwoju systemów przewietrzania konieczne
jest doskonalenie istniej¹cych, a tak¿e wypracowanie nowych metod zwalczania zagro-
¿eñ naturalnych, co pozwoli w przysz³oœci na rozwój bezpiecznej technologii robót górniczych. S³u¿yæ temu bêdzie równie¿ ulepszanie konstrukcji maszyn i urz¹dzeñ, wpro-
wadzenie pe³nej automatyzacji oraz stosowanie systemów monitorowania.
Publikacja zosta³a opracowana w ramach projektu nr WKP_1/1.4.5/2/2006/9/12/590/2006/U pt.: „Scenariusze rozwoju technologicznego przemys³u wydobywczego wêgla kamiennego”, wspó³finansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
LITERATURA
[1] F l ü g g e G., 1971 – Die Anwendung der Trogtheorie auf den Raum der Zusatzausgasung. Glücauf Forschungshefte, nr 32.
[2] F r y c z A., S z l ¹ z a k J., 1977 – Wp³yw rozcinki z³o¿a w pok³adach silnie metanowych na wystêpowanie metanu w rejonie œciany. Przegl¹d Górniczy 2, Katowice.
[3] F r y c z A., S z l ¹ z a k J., 1978 – Wentylacyjne sposoby zwalczania zagro¿enia metanowego. Bezpieczeñstwo i Higiena Pracy nr 1, Katowice.
212
[4] F r y c z A., K o z ³ o w s k i B., 1979 – Przewietrzanie kopalñ metanowych. Wyd. Œl¹sk, Katowice.
[5] K o z ³ o w s k i B., G r ê b s k i Z., 1982 – Odmetanowanie górotworu w kopalniach. Wyd. Œl¹sk, Katowice.
[6] M a c i e j a s z Z., K r u k F., 1977 – Po¿ary podziemne w kopalniach. Wyd. Œl¹sk, Katowice.
[7] M a t u s z e w s k i J., 1979 – Kryteria zagro¿enia wybuchami metanu i py³u wêglowego w nastêpstwie gwa³townych przemieszczeñ górotworu. Prace GIG, Katowice ,
[8] M u s i a ³ D., 2000 – Analiza uk³adów przewietrzania rejonów œcian w podsieciach wentylacyjnych w aspekcie zagro¿enia metanowego, po¿arowego, i termicznego. Wiadomoœci Górnicze nr 6, Katowice.
[9] P a w i ñ s k i J., R o s z k o w s k i J., S t r z e m i ñ s k i J., 1995 – Przewietrzanie kopalñ. Œl¹skie Wydawnictwa Techniczne , Katowice.
[10] Raport Wy¿szego Urzêdu Górniczego 2002–2006 – „Stan bezpieczeñstwa i higieny pracy w górnictwie”, Katowice.
[11] R o s z k o w s k i J., S z l ¹ z a k N., 1999 – Wybrane problemy odmetanowania kopalñ wêgla kamiennego, Wyd. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków.
[12] S t r u m i ñ s k i A., 1987 – Zwalczanie po¿arów podziemnych w kopalniach. Wydawnictwa PAN, Zak³ad Narodowy im. Ossoliñskich, Wroc³aw.
[13] S z l ¹ z a k J., 2000 – Przep³yw powietrza przez strefê zawa³u w œwietle badañ teoretycznych i ekspery-mentalnych. Wyd. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Rozprawy Monografie, Kraków.
[14] S z l ¹ z a k J., S z l ¹ z a k N., 2001 – Dobór systemu przewietrzania œciany w aspekcie wystêpuj¹cych zagro¿eñ naturalnych. Wyd. WUG, Bezpieczeñstwo Pracy i Ochrona Œrodowiska w Górnictwie, miesiêcznik Wy¿szego Urzêdu Górniczego, nr 9, Katowice.
[15] S z l ¹ z a k J., S z l ¹ z a k N., 2001 – Filtracja powietrza w zrobach œcian zawa³owych. Górnictwo, kwartalnik AGH, r. 25, z. 4, Kraków.
[16] S z l ¹ z a k J., S z l ¹ z a k N., 2004 – Ocena systemów przewietrzania wyrobisk œcianowych w kopalniach wêgla kamiennego w warunkach zagro¿enia metanowego i po¿arowego. Wyd. Materia³y 3 Szko³y Aerologii Górniczej, 12–15 paŸdziernik, Zakopane.