|
Ił
• Mogą także wystąpić: ostry boi, zawroty gtowy, omdlenia, pocenie się, nudności lub
skrócenie oddechu. Ostry, kłujący atak bólu nie jest zwykle oznaką ataku serca, -ani
m
DOWIEDZ SIĘ, JAK ZORGANIZOWAĆ AKCJĘ RATUNKOWĄ
• Jeżeli występuje u ciebie typowy dyskomfort w okolicy klatki piersiowej trwający przez 2
minuty lub dłużej, wezwij natychmiast karetkę pogotowia.
• Jeżeli możesz dostać się do szpitala samochodem, poproś kogoś o poprowadzenie
samochodu. Szukaj przede wszystkim szpitali z 24-godzinnym ostrym dyżurem kardiologicznym i
przedyskutuj ze swoim lekarzem, który szpital wybrać. Zaplanuj najwygodniejszą trasę przejazdu z
miejsca twojego zamieszkania lub pracy.
• Trzymaj numery pogotowia ratunkowego obok swojego numeru telefonu i w widocznym
miejscu swojej kieszeni, torby, portmonetki. ,^
C DOWIEDZ SIĘ, JAK POMÓC ——
• Jeśli jesteś z osobą, u której zauważysz typowe przejawy ataku serca, podejmij działanie,
nawet wtedy, gdy osoba ta twierdzi, że nic złego się nie dzieje.
• Dzwoń po karetkę pogotowia lub
• Udaj się do najbliższego szpitala pełniącego 24-godzinny dyżur kardiologiczny i
• Jeśli jest to potrzebne i potrafisz, podejmij sztuczne oddychanie metodą usta-usta" l,
oraz uciskaj klatkę piersiową (Insel i Roth, 1991).
Ł.»«»«-----^-_-----_.-_-.__^ ^ . ! -!
tkanki łącznej. Chfoniaki biorą swój początek w układzie chłonnym, a białaczki są
tymi rodzajami raka, które rozwijają się w systemie krwionośnym.
Nie zostały jeszcze poznane powody, dla których normalne komórki stają się
rakowymi. Jednakże wiadomo ogólnie, że rak ma pewien komponent dziedziczny.
Rak może być także wywołany przez powtarzający się lub długotrwały kontakt z
jednym lub większą ilością czynników sprzyjających rakowi zwanych
kancerogenami. Kancerogeny sprawiają, że komórki organizmu zmieniają swoją
strukturę i rosną poza kontrolą. Przykładami kancerogenów są: tytoń, nadmierna
ekspozycja na stonce i napromieniowanie.
Specjaliści od problemów raka wytypowali siedem ostrzegawczych znaków
towarzyszących rakowi: rana, która nie daje się wyleczyć; nietypowe krwawienie lub
wydzielanie; zmiana w wypróżnieniach lub wydalaniu moczu; bolesny kaszel lub
chrypa; niestrawność lub trudności w przetykaniu; pogrubienie czy guzek w piersi
lub innym miejscu oraz wyraźna zmiana w pieprzyku czy brodawce.
Rozwój fizyczny i umysłowy 477
INTERAKCJA
DZIEDZICZNOŚCI l
ŚRODOWISKA
Czy ktokolwiek z twojej
rodziny miat problemy ze
zdrowiem, podobne do
przedstawionych w tej
części rozdziału? W jaki
sposób porównasz
swój styl życia ze
stylem życia tych, którzy
doświadczyli zaburzeń
zdrowia? Czy po
przemyśleniu tych pro-
blemów możesz określić
swój pogląd na za-
gadnienie natura a wy-
chowanie?
Rak może wystąpić w każdym momencie cyklu życiowego, chociaż więcej niż
potowa zgonów z powodu raka ma miejsce powyżej 65. roku życia. Pomiędzy 20. a
40. rokiem życia rak jest bardziej powszechny u kobiet niż u mężczyzn, ale
pomiędzy 60. a 80. rokiem życia częściej atakuje mężczyzn. Ogólnie biorąc, na
raka umiera więcej mężczyzn niż kobiet. U kobiet śmiertelny rak umiejscowiony
jest głównie w piersi, okrężnicy i odbycie jak też w płucach i macicy. U mężczyzn,
główne miejsca to prostata, płuca, okrężnica i odbyt oraz pęcherz. .
MENOPAUZA l KLIMAKTERIUM. Menopauza jest normalnym rozwojowym
zdarzeniem w życiu kobiety. Określenie to pochodzi od dwu greckich stów
oznaczających „wstrzymywać" i „miesiąc". Obecnie menopauza definiowana jest po
prostu jako zatrzymanie menstruacji. Jest to medyczna definicja, nie mająca
żadnych odniesień do zmian fizjologicznych występujących u wszystkich kobiet ani
do wielu zmian psychologicznych doświadczanych przez niektóre kobiety.
Kultura, w której żyje kobieta, wpływa na kształtowanie się reakcji na
menopauzę. W wielu zachodnich społeczeństwach menopauza bywa oceniana z
perspektywy negatywnych stereotypów. Na przykład jest często traktowana jako
okres, w którym kobieta staje się depresyjna, poirytowana lub nieobliczalna. Warto
przy tym stwierdzić, że sposób widzenia menopauzy jest blisko związany z tym,
jak w ogóle spostrzegana jest kobieta w danym społeczeństwie. Przykładowo,
negatywnej percepcji menopauzy nie spotyka się w Chinach, gdzie kobiety
(zwłaszcza starsze) są cenione i szanowane. Składania to do wniosku (Adier,
1991), że negatywna percepcja menopauzy w krajach zachodnich jest powiązana,
przynajmniej w niektórych aspektach, z negatywną oceną kobiety, jej zachowań i
cech osobowości w tych społeczeństwach.
Menopauza występuje najczęściej w późnych latach 40. lub wczesnych 50., ale
niektóre kobiety mogą doświadczać jej wcześniej, w środku lat 30. swego życia.
Okres zawierający się pomiędzy początkiem nieregularnych miesięcznych
krwawień a całkowitym zatrzymaniem się menstruacji (menopauza) zwany jest
klimakterium. Klimak-terium kobiece może trwać przez kilka miesięcy lub
rozciągać się na wiele lat. W trakcie klimakterium stopniowo zatrzymują się
owulacja, menstruacja i zdolności reprodukcji.
Jaka jest przyczyna menopauzy? Po okresie 30 do 40 lat cyklów
menstruacyjnych kobietę opuszczają prawie wszystkie jajeczka (ovą). Mężczyźni w
trakcie dorosłości nadal produkują spermę, natomiast kobiety rodzą się ze stałym
zapasem pęcherzyków w jajnikach (zawiązków komórek i pęcherzyków jajowych).
Liczba pęcherzyków w chwili narodzin może liczyć 1 lub 2 miliony. Wraz z
osiąganiem dojrzałości płciowej liczba ta zmniejsza się do 300 000. Dojrzewa zaś
tylko 300 do 500 pęcherzyków. Reszta ulega zniszczeniu. Do 45. roku życia zapas
pęcherzyków u kobiety jest na wyczerpaniu, pozostaje niewiele z nich (Tyler i
Woodall, 1982). Wraz ze spadkiem liczby pęcherzyków zmniejsza się produkcja
żeńskiego hormonu płciowego estrogenu, co spawia, że menstruacje stają się
nieregularne i często nie do przewidzenia. Coraz mniejsza produkcja estrogenu
prowadzi do kulminacyjnego etapu klimakterium, czyli wygaśnięcia cyklicznej
|
