2 Wyrazu zdrajca używa tu Pasek jako wyzwiska, gdyż dragon uczynił to przez nieostrożność, a nie rozmyślnie.
3 Balasy - poręcze.
4 Pactwa - potwór.
5 Prospekt - widok.
 
 
 
 
wie królestwa swego widzieć prowincye, ale i część Szwecyej widać. Tam na tę wieżą komendant i wszyscy, co przy nim bvli, uciekli i stamtąd o kwater, lubo nierychło, prosili, co mogliby byli otrzymać; ale te prochy, które directe pod tą wieżą zapaliły się, wyniosły ich bardzo wysoko, bo wszystkie owe porozsadzawszy piętra, jak ich wziął impet, to tak lecieli do góry, przewalając się tylko między dymem, że ich okiem pod obłokami nie mógł dojrzeć; dopiero zaś impet straciwszy, widać ich było lepiej, kiedy nazad powracali a w morze, jako żaby, wpadali. Chcieli niebożęta przed Polakami uciec do nieba, aleć ich tam nie puszczono; zaraz św. Piotr przywarł furtki, mówiąc: „A zdrajcy! wszak wy powiedacie, że świętych łaska na nic się nie przygodzi, instancya1 ich do Pana Boga nieważna i niepotrzebna; w kościołach w Krakowie chcieliście stawiać konie, strasząc jezuitów, aż wam musieli niebożęta złożyć się na okupną, jako poganom; teraz częstował was Czarniecki pokojem i zdrowiem chciał darować, pogardziliście. Pamiętacie, coście w sandomierskim zamku2 zdradziecko prochy na Polaków podsadzili a przecie i tam Pan Bóg obronił od śmierci, kogo miał obronić; wyrzuciły prochy pana Bobolę, szlachcica tamecznego i z koniem aż za Wisłę na drugą stronę, a przecie zdrowy został; i teraz strzelaliście gęsto, a niewieleście nabili Polaków - czemuż? Bo ich aniołowie strzegą, a was czarni, a toż macie ich usługę1. Miły Boże, jakie to sprawiedliwe sądy Twoje! Szwedzi naszym Polakom tak wyrządzili w Sandomierzu, zasadziwszy miny zdradziecko w zamku. A tu sami na się to zbudowali samołówkę, bo im to nasi nie z umysłu uczynili, ponieważ i samych tenże przypadek pożarł ze dwunastu. Nie wiedziano tedy, kto tam z naszych zginął, ale się tylko dorozu-miewano, kiedy ani żywego, ani zabitego nie znaleziono. Widzieli to spectaculum królowie oba: duński i szwedzki, widziały wszystkie wojska cesarskie i brandeburskie, ale rozumieli, że
1 Instancja - wstawiennictwo.
2 Szwedzi zmuszeni do opuszczenia zamku sandomierskiego wysadzili twierdzę, co spowodowało śmierć około 500 Polaków.
 
 
 
to Polacy tryumf jakiś czynią In laudem Dominicae nativitatis Radziejowski1 tedy i Korycki powiedali królowi szwedzkiemu, przy którym jeszcze natenczas byli, że to coś inszego nie masz tego u Polaków zwyczaju, tylko na wielkanocne święta.
Po owej szczęśliwej wiktoryej, zrobiwszy tę robotę prawie we trzech godzinach, zaraz tam osadził na tej fortecy wojewoda kapitana Wąsowicza z ludźmi. Poszliśmy nazad, kożdy do swego stanowiska, bo trzeba było w tak wielką uroczystość mszy świętej słuchać; mieliśmy księdza, ale nie było aparatu2. Jeno cośmy w lasy weszli, aż księdzu Piekarskiemu wiozą aparat, po który był nocą wyprawił. Tak tedy stanęło wojsko; na-gotowano do mszej na pniaku ściętego dębu i tam odprawiła się nabożeństwo, napaliwszy ogień do rozgrzewania kielicha, bo mróz był tęgi. Te Deum laudamus śpiewano, aż po lesie rozlegało. Klęknąłem księdzu Piekarskiemu służyć do mszej; uju-szony ubieram księdza, aż wojewoda rzecze: „Panie bracie, przynajmniej ręce umyć". Odpowie ksiądz: „Nie wadzi to nic, nie brzydzi się Bóg krwią rozlaną [dla] Imienia Swego". A potem naszych luźnych3 spotkaliśmy, więżących nam suplement 4 różny. Gdzie kto swego zastał, tam siadł i jadł z owego wczorajszego głodu. Wojewoda wesoło jechał, że to prawie niezwyczajnym przykładem, bez armaty i piechoty, wziął fortecę taką; to utrumque mógłby był mieć od kurfistrza, blisko stojącego, ale fantazya w nim była, że nie chciał się kłaniać, ale żeby do niego samego ta regulowała się sława, ufając w Bogu, porwał się i dokazał.
1 Radziejowski Hieronim, podkanclerzy koronny, skazany na banicję, wyje chał do Szwecji i był doradcą Karola Gustawa w sprawach polskich. On to nakłonił do kapitulacji pod Ujściem. W 1662 r. został przywrócony do łask i czci.
2 Aparat - tu - przybory liturgiczne potrzebne do odprawiania mszy
3 Luźni - czeladź zajmująca się wozami i końmi.
4 Suplement - posiłek.
 
 
 
 
 
ROK PAŃSKI 1659