|
1990). Zmniejszenie udziału psychodynamicznie zorientowanych wykładowców
i roli podejścia psychodynamicznego w szkoleniu psychoterapeutów dokonywało
się stopniowo i wiązało się z różnymi zmianami — z jednej strony politycznymi
i społecznymi, z drugiej zaś z rozwojem nowych podejść teoretyczno-badawczych
oraz technik terapeutycznych (o zmianach, które dokonywały się w szkoleniu
w psychoterapii będzie także mowa w następnym paragrafie).
W celu zahamowania spadku znaczenia podejścia psychodynamicznego
w psychiatrii (w wyniku przede wszystkim rozwoju badań neurobiologicznych i w
związku z tym zwiększającego się znaczenia podejścia biologicznego) podejmo-
wane są próby zwrócenia uwagi na istotną rolę tej orientacji i odpowiedniego
szkolenia w psychoterapii. Wśród argumentów broniących omawianego podejścia,
sformułowanych przez specjalnie powołaną komisję amerykańskich towarzystw
psychiatrycznych, znalazły się następujące.
1. Psychodynamiczna psychoterapia jest efektywną metodą leczenia wielu
zaburzeń psychicznych, więc wszyscy dobrze wyszkoleni psychiatrzy powinni
znać jej twierdzenia i techniki a także osiągnąć podstawowy poziom umiejętności.
2. Pojęcia psychodynamicznej psychoterapii są ściśle związane z psycholo-
gicznymi i społecznymi pojęciami dotyczącymi wszystkich rodzajów relacji le-
karz—pacjent. Psychoterapeutycznie kompetentny psychiatra będzie zdolny zapew-
nić bardziej efektywną konsultację innym lekarzom i będzie mógł funkcjonować we
własnych niepsychoterapeutycznych relacjach z pacjentami bardziej efektywnie.
3. Szkolenie w psychodynamicznej psychoterapii daje adeptowi wyjątkową
okazję pełnego rozwoju umiejętności potrzebnych kompetentnemu psychiatrze.
Dostarcza mu doświadczeń, które przyczyniają się do zwiększenia wiedzy na temat
innych ludzi, w relacjach opartych na kontakcie w diadzie, takich jak superwizja,
konsultacje, administrowanie; a także do lepszego w nich funkcjonowania.
4. Szkolenie w psychodynamicznej psychoterapii zwiększa podstawowe
umiejętności prowadzenia wywiadu diagnostycznego poprzez dostarczenie staży-
ście okazji obserwowania przez dłuższy okres przebiegu psychopatologicznych
i normalnych zjawisk psychicznych, obecnych podczas wstępnej rozmowy. Do-
świadczenie takie umożliwia stażyście rozpoznawanie zjawisk psychicznych wcze-
śniej, bardziej precyzyjnie i z większą pewnością (Mohl i in. 1990).
Proporcje pomiędzy przekazywaną wiedzą teoretyczną i uczeniem praktycz-
nych technik zdaniem autorów raportu GAP (1987) zazwyczaj nie są zrównoważo-
ne. Większość programów kładzie nacisk na pierwszy z tych elementów. Szkolący
się natomiast cenią możliwość nauczenia się praktycznych umiejętności i oblegają
wykładowców, którzy potrafią je przekazywać bez upraszczania i frazesów. Wykła-
dowcy są często przekonani, że uczenie technik prowadzi raczej do powierzchow-
nej imitacji, niż świadomego zastosowania własnego rozumienia. Szkolący się
natomiast często mają poczucie, że teoria wprawdzie może im pomóc w organizo-
waniu obserwacji, jednak nie wiedzą, co robić z pacjentami.
Badania wskazują na efektywność wyspecjalizowanych programów szkolą-
443
;i
cych w określonych umiejętnościach terapeutycznych, podzielonych na odrębne
komponenty behawioralne (Ivey i Authier 1978, Matarazzo i Patterson 1986).
Równocześnie „zagadnienie «techniki vs niespecyficzne czynniki» w psychotera-
pii traktowane jest jako temat o centralnym teoretycznym i praktycznym znacze-
niu" (Strupp 1980, s. 17). Zdaniem Struppa i współautorów (1988), pomimo że j
programy tego rodzaju zmieniają zachowanie bardzo niedoświadczonych adeptów,!
należy „wątpić w mądrość uczenia technik terapeutycznych, które nie są zakotwi- j
czone w szerszej koncepcji rozwoju zawodowego" (s. 690).
Sądzi się, że niektóre metody stosowane w badaniach nad psychoterapią sąj
obiecujące jako narzędzia dydaktyczne. Przykład stanowią skale używane do
pomiaru poziomu ciepła, empatii i autentyczności u nieprofesjonalistów w bada-1
niach Truaxa i Mitchella (1971). Najbardziej jednak obiecującą tego typu metodą
szkolenia w psychoterapii zdają się być podręczniki instrukcji terapeutycznych.]
Otwierają one zdaniem niektórych autorów nowe perspektywy szkolenia w psy-J
choterapii (Strupp i in. 1988).
3. ZMIANY SZKOLENIA W PSYCHOTERAPII
Autorzy adresowanego do psychiatrów raportu na temat szkolenia w psycho-
terapii (GAP 1987) zwracają uwagę na zmiany, jakie dokonały się w tej dziedzinie
od połowy lat pięćdziesiątych. Wówczas zasadniczym modelem szkolenia w psy-
chiatrii amerykańskiej było podejście psychoanalityczne. Sposoby i cele szkolenia
zmieniły się wraz z liczebnością i rodzajem populacji pacjentów, polityką rządo-
wych i lokalnych instytucji finansujących działalność psychiatrycznej służby zdro-
wia, z rozwojem innych stanowisk teoretycznych i sposobów leczenia. Warto
przedstawić niektóre spostrzeżenia zawarte w tym raporcie.
W połowie lat pięćdziesiątych w Stanach Zjednoczonych wykładowcami
|
