II

Dzieci to nie książeczki do kolorowania. Nie da się wypełnić ich naszymi ulubionymi kolorami.

�RODKI KARNE MAJ�CE WP�YW NA NIEDOPUSZCZALNO��
USTANOWIENIA KONKRETNEJ OSOBY OPIEKUNEM
2. Spo�r�d �rodk�w karnych, kt�re przes�dzaj� o niedopuszczalno�ci ustanowienia danej osoby opiekunem, art. 148 � 1 wymienia pozbawienie praw publicznych oraz praw rodzicielskich i opieku�czych. Je�eli chodzi o pierwszy z wymienionych �rodk�w, to znaczy pozbawienie praw publicznych, to je�eli si� zwa�y, kiedy jest on stosowany, jest zrozumia�e, �e osob�, w stosunku do kt�rej go orzeczono, nie mo�na uzna� za w�a�ciw� do sprawowania funkcji opiekuna. Zgodnie z art. 40 � 2 k.k., s�d mo�e orzec ten �rodek w razie skazania na kar� pozbawienia wolno�ci na czas niekr�tszy od lat trzech za przest�pstwo pope�nione w wyniku motywacji zas�uguj�cej na szczeg�lne pot�pienie. Skoro tak, to na og� dobro ma�oletniego wymaga�oby, aby taka osoba nie by�a ustanawiana jego opiekunem.
Podobnie, gdy chodzi o pozbawienie praw rodzicielskich i opieku�czych, skoro jest ono orzekane w�wczas, gdy pope�niono przest�pstwo na szkod� ma�oletniego, lub we wsp�dzia�aniu z nim, to taka okoliczno�� z uwagi na dobro dziecka dyskwalifikuje skazanego jako jego opiekuna. Nale�y jednak podkre�li�, �e orzeczenie to nie jest to�same z pozbawieniem w�adzy rodzicielskiej. O ile bowiem orzeczony �rodek karny powoduje bezwzgl�dny zakaz powierzenia opieki osobie skazanej, o tyle orzeczenie o pozbawieniu w�adzy rodzicielskiej takiego skutku nie wywiera, jednak�e nale�y oceni� kwalifikacje do bycia opiekunem takiej osoby z punktu widzenia kryterium dobra podopiecznego (por. S. Kalus: Opieka..., s. 115; Kodeks rodzinny i opieku�czy. Komentarz, pod red. B. Dobrza�skiego i J. Ignatowicza, Warszawa 1975, s. 830 - cyt. dalej jako Komentarz do k.r.o.; System..., s. 1149; A. Zieli�ski: Kryteria..., s. 1674).
III. PRAWDOPODOBIE�STWO NIENALE�YTEGO WYWI�ZYWANIA SI� Z OBOWI�ZK�W OPIEKUNA
3. Przy ustalaniu istnienia tej przes�anki nale�y bra� pod uwag� pewne kryteria dotycz�ce celu opieki oraz obowi�zk�w i zada� konkretnego opiekuna. Trzeba zatem zbada� pewne okoliczno�ci, od kt�rych najcz�ciej zale�y takie prawdopodobie�stwo. S� to:
- postawa moralna, stan zdrowia i przymioty osobiste kandydata na opiekuna,
- w�a�ciwo�ci osobiste i sprawy maj�tkowe ma�oletniego,
- dotychczasowe stosunki ��cz�ce opiekuna z ma�oletnim,
- nastawienie opiekuna do obj�cia opieki (por. S. Kalus: Opieka..., s. 115; Komentarz do k.r.o., s. 831).
Maj�c na uwadze pierwsz� z wymienionych okoliczno�ci, nie b�d� osobami w�a�ciwymi do powierzenia im obowi�zk�w opiekuna te osoby, kt�re wykraczaj� przeciwko zasadom wsp�ycia spo�ecznego, uchylaj� si� od pracy, na�ogowi alkoholicy czy narkomani.
Zgodnie z � 249 regulaminu wewn�trznego urz�dowania s�d�w powszechnych, zar�wno kwalifikacje moralne, jak i wychowawcze kandydata na opiekuna ustala si� na podstawie opinii i informacji zebranych w drodze wywiadu �rodowiskowego, a w razie potrzeby r�wnie� w zak�adzie pracy (por. regulamin wewn�trznego urz�dowania s�d�w powszechnych - rozporz�dzenie Ministra Sprawiedliwo�ci z dnia 19 listopada 1987 r., Dz.U. Nr 38, poz. 218).
Osoby starsze, schorowane b�d� niepe�nosprawne nie b�d� z regu�y dobrymi kandydatami na opiekun�w, zw�aszcza w sytuacji, gdy ma�oletni jest dzieckiem szczeg�lnie �ywym, czy nastr�czaj�cym du�e trudno�ci wychowawcze. Zwykle tak�e krytycznie oceniane s� z punktu widzenia kwalifikacji do obj�cia opieki osoby bardzo zaanga�owane zawodowo, zw�aszcza wtedy, gdy wi��e si� to z ich cz�stymi i d�ugotrwa�ymi wyjazdami s�u�bowymi (por. Komentarz do kodeksu rodzinnego i opieku�czego..., s. 831).
Wa�kie znaczenie dla sprawy wyboru osoby opiekuna maj� cechy osobiste ma�oletniego, poniewa� przes�dzaj� cz�sto o tym, czy opiekun b�dzie w stanie sprosta� swym obowi�zkom. Chodzi tu w szczeg�lno�ci o to, czy ma�oletni jest osob� �atw� do kierowania nim, poddaj�c� si� bez wi�kszych trudno�ci oddzia�ywaniu wychowawczemu opiekuna, nieuchylaj�c� si� od obowi�zku szkolnego. Tak�e i sprawy maj�tkowe ma�oletniego s� tu istotne. Cz�sto bowiem kolizja interes�w maj�tkowych opiekuna i ma�oletniego, wynikaj�ca np. ze wsp�spadkobrania, wyklucza mo�liwo�� ustanowienia opiekunem konkretnej osoby.