W dniu 12 V 1926 r. zaprotestowa� przeciw powo�aniu przez prezydenta S.
Wojciechowskiego kolejnego, trzeciego ju�, gabinetu Wincentego Witosa (1874-1945).
Witos by� dzia�aczem ch�opskim i nale�a� do rzecznik�w demokracji, ale wsp�pracowa�
ze stoj�c� na prawicy endecj�. Protest Pi�sudskiego przyj�� form� demonstracji zbrojnej.
Wobec tego, �e prezydent nie zastosowa� si� do protestu, demonstracja przekszta�ci�a si�
w pucz. Zyska� on poparcie ugrupowa� lewicowych i spowodowa� roz�am w wojsku. Po
trzydniowych walkach w stolicy prezydent Wojciechowski i rz�d Witosa ust�pili
pozostawiaj�c Pi�sudskiemu mo�liwo�� utworzenia nowych w�adz. 30 V 1926 r.
parlament wybra� zamachowca na stanowisko prezydenta. Pi�sudski podzi�kowa� za
wyb�r stwierdzaj�c, �e w ten spos�b parlament zalegalizowa� rzekomo jego zamach ale
wyboru nie przyj��. W tej sytuacji na prezydenta wybrano wskazanego przeze�
kandydata w osobie profesora chemii dra Ignacego Mo�cickiego (1867-1946). W kilka
tygodni p�niej (2 VIII 1926 r.) sejm uchwali� korekt� obowi�zuj�cej dot�d konstytucji
wzmacniaj�c powa�nie uprawnienia prezydenta. Mo�cicki pos�u�y� za parawan dla
Pi�sudskiego, kt�ry nie przyjmuj�c formalnie funkcji dyktatora, pe�ni� j� faktycznie
poprzez prezydenta. Od czasu do czasu Pi�sudski obejmowa� urz�d premiera. Ca�y czas
natomiast pe�ni� funkcj� ministra spraw wojskowych i generalnego inspektora si�
zbrojnych. Urz�d Generalnego Inspektora wyj�ty zosta� spod kontroli sejmowej.
Prezydent Mo�cicki podpisywa� dokumenty podsuwane mu przez otoczenie
Pi�sudskiego. Pi�sudczycy twierdzili, �e d��� do uzdrowienia sytuacji w pa�stwie. St�d
rz�dy ich nazwano rz�dami sanacji. W sk�ad obozu sanacyjnego wchodzili
konserwaty�ci, byli socjali�ci, wojskowi. Pi�sudski po przej�ciu w�adzy, od socjalizmu i
lewicy stanowczo si� odci�� g�osz�c, �e nale�y zlikwidowa� partie polityczne i
ograniczy� rol� parlamentu. Nawi�za� natomiast wsp�prac� z wielkimi ziemianami i
ko�ami gospodarczymi.
Marsz Pi�sudskiego na Warszaw� niekiedy przyr�wnywano do marszu
Mussoliniego na Rzym, a jego rz�dy do faszyzmu w�oskiego. Sam Pi�sudski odrzuca� te
por�wnania twierdz�c, �e nic podobnego w Polsce by si� nie przyj�o. W�adz� przej�� nie
zwalczaj�c lewicy lecz przy jej pomocy. Od�egna� si� od niej dopiero po przej�ciu
w�adzy. Pi�sudski zwalcza� ide� walki klas i nawi�za� do idei solidaryzmu spo�ecznego.
Zwalcza� partie polityczne, ale ich nie rozwi�za� i nie stworzy� systemu monopartyjnego.
Partie polityczne i parlament nadal istnia�y ale straci�y mo�liwo�� dzia�ania. Pi�sudskiego
cechowa�a silna megalomania; by� on mistrzem kamufla�u politycznego i bardzo dba� o
pozory. Przeciwnicy jego spod znaku PPS, stworzony przez niego system nazwali
dyktatur� za parawanem. Pi�sudski nie wnika� w szczeg�y. Jednak bez jego woli w
Polsce nic si� nie dzia�o. Interesowa�a go g��wnie polityka zagraniczna i armia, kt�r�
ca�kowicie sobie podporzadkowa� usuwaj�c z jej szereg�w ludzi odmiennie my�l�cych.
Ca�� administracj� pa�stwa przekaza� w r�ce zwi�zanych z nim wojskowych zwanych
grup� pu�kownik�w. Przewodzi� jej p�k Walery S�awek (1879-1939).
Do 1929 r. rz�dy sanacji mia�y wzgl�dnie liberalny charakter. Wobec wzrostu
wp�yw�w demokratycznej opozycji Pi�sudski wyst�pi� jednak przeciw niej niezwykle
brutalnie i z�o�liwie. W sierpniu 1930 r. prezydent na jego polecenie rozwi�za� parlament
przed up�ywem kadencji, pozbawiaj�c polityk�w opozycji immunitetu poselskiego. W
�lad za tym, wielu by�ych pos��w aresztowano i osadzono w areszcie wojskowym.
Wi�ni�w bito i zn�cano si� nad nimi. W czasie ich pobytu w wi�zieniu, w listopadzie
1930 r., przeprowadzono kolejne wybory. Liczba aresztowanych i represjonowanych
silnie wzros�a. Wobec buntuj�cych si� Ukrai�c�w zastosowano pacyfikacj� wojskow�.
Fakty te spowodowa�y ostr� krytyk� dyktatury tak w kraju, jak i na forum
mi�dzynarodowym. Aresztowanie i bicie by�ych pos��w spowodowa�o ostre protesty
uczonych, artyst�w, literat�w i �wiata kultury.
Rz�d Pi�sudskiego zwalcza� te� ostro ruch komunistyczny. Partia komunistyczna w
Polsce by�a zdelegalizowana i prowadzi�a dzia�alno�� konspiracyjn�. Zwalczanie ruchu
komunistycznego nie napotka�o na szerszy op�r spo�ecze�stwa, poniewa� uznawa�o ono
j� za agentur� ZSRR. Natomiast walka z demokratyczn� opozycj� spowodowa�a upadek
popularno�ci i wp�yw�w tak samego marsza�ka, jak i jego obozu politycznego.
7. Dyktatura genera�a Antonio Carmony w Portugalii
Portugalia obejmowa�a zachodni� cz�� p�wyspu Iberyjskiego oraz wyspy Azory i
Mader�. ��cznie z wyspami mia�a obszar 91,9 tys. km2 zamieszkany w 1920 r. przez 6
mln mieszka�c�w. Do 1908 r. by�a monarchi� z kr�lem Karolem I Coburgiem na czele.
Wobec wzrostu wp�yw�w i znaczenia opozycji w 1906 r. dosz�o do zaburze�, kt�re