Paradoksalnie tak właśnie jest, że
Atrybutem współczesnego ciała jest jego prze-
Miałem świadomość, że żyjemy dzisiaj w cza-
sprawności przeszczepionej kończyny?
wygląd był tu ważniejszy. Na chwilę obecną
kształcalność. W coraz większym stopniu prze-
sprawność mojego ciała jest nieznacznie lep-
sach reklamy, pieniędzy, owczego tempa ży-
kształcalne okazuje się dziś ciało do niedawna
sza od tej, kiedy żyłem bez tej ręki. Ale i tak
cia, szybko, intensywnie. I choć mnie się ten
Wśród motywów towarzyszących decyzji re-
widzę wartość dodaną w tym, co teraz mam.
uznawane za trwale okaleczone. Kształtowanie
styl lansu medialnego nie podoba, to media
spondentów o poddaniu się przeszczepieniu
Widzę, że moje życie się zmienia na lepsze, bo
odpowiedniego wizerunku ciała staje się w wa-
jednak kreują rzeczywistość. I tak, jak szedłem
ręki ważniejszy okazuje się wygląd ciała ani-
mam rękę. [biorca, mężczyzna, 30 lat]
runkach współczesnej kultury podstawowym
na rozmowę kwalifikacyjną w sprawie pracy,
żeli jego sprawność. Badani zdawali sobie bo-
wiedziałem, co mówię, ale ja widziałem, że
wyznacznikiem przejęcia nad nim kontroli.
wiem sprawę z tego, że dzięki przeszczepio-
Motywem do poddania się transplantacji koń-
problem leży w braku mojej ręki, że to się nie
Kontrola nad ciałem polega dziś w dużej mierze
podoba. [. .] Widziała pani kiedyś człowieka
nej ręce ich ciała będą wyglądać na sprawne,
czyny staje się zatem intencja ucieleśnienia naj-
na poprawianiu jego wyglądu. Kontrola nad cia-
bez ręki w jakiejś reklamie? [biorca, mężczy-
jeśliby nawet takie nie były. W rzeczywistości
bardziej pożądanych cech ludzkiego ciała, je-
łem pozbawionym kończyny, mimo iż jest kon-
zna, 38 lat]
walka toczy się nie o odzyskanie utraconej
śliby uznać za nie jego kompletność, symetrię
180
©2012 PSJ Tom VIII Numer 2
Przegląd Socjologii Jakościowej • www.przegladsocjologiijakosciowej.org 181
Katarzyna Kowal
Doświadczanie własnej cielesności przez biorców kończyny – socjologiczne studium zrekonstruowanego ciała i piękno. Badani poddają się przeszczepieniu
się wtedy, pamiętam, strasznie… Ale potem,
Moja chęć przeszczepu ręki powstała jakieś
Opisane wyżej sytuacje odnoszą się do momen-
kończyny, z jednej strony chcąc wpisać swoje
jak już trochę okrzepnąłem, zacząłem marzyć
dziesięć sekund po obejrzeniu „Teleexpresu”
tu, w którym badani zdobywają świadomość
ciało w obowiązujące współcześnie wzorce jego
o przeszczepie. Tyle się wtedy już mówiło
w roku 1998. Pokazywali tego pierwszego pa-
odwracalności poniesionej straty i możliwo-
o przeszczepach narządów, że uczepiłem się
cjenta na świecie, któremu przeszczepili rękę.
wyglądu i kształtu, z drugiej natomiast w pew-
ści przekształcenia swojego niesymetrycznego
tej myśli, że może kiedyś przeszczepią mi rękę.
Znieruchomiałem! Następnego dnia zadzwo-
nym sensie jakby uciekając od swojego nieade-
[biorca, mężczyzna, 38 lat]
niłem do szpitala do Trzebnicy. Lekarz powie-
i niekompletnego ciała do jego optymalnej for-
kwatnego ciała w obawie przed konfrontacją
dział, żebym przyjechał. Nie mogłem usiedzieć
my. Zapoczątkowuje to ich determinację w wal-
z tymi właśnie wzorcami.
Można zatem powiedzieć, że tego typu refleksyj-
na miejscu, nie mogłem skupić się na pracy.
ce z ułomnością własnej cielesności.
ność w kształtowaniu własnego ciała pojawiła się
Chciałem tego przeszczepu już, natychmiast!
Możliwości ciała
[biorca, mężczyzna, 38 lat]
u badanych zanim zaistniały społeczne i kultu-
Ciało jako moja własność
Wśród współczesnych modyfikacji ciała znaczą-
rowe warunki, by ciało w ten sposób przekształ-
Było moim marzeniem po utracie tej ręki, żeby
Wraz z uruchomieniem programu transplan-