|
Ten ostatni pierwotnie odbywał się głównie przy okazji poselstw, które przywoziły liczne daniny, otrzymując w zamian podarki, ponadto zaś towarzyszący orszakom poselskim kupcy uzyskiwali prawo sprzedaży przywiezionych towarów. Prócz tego dyplomatyczno-handlowe-go sposobu wymiany, praktykowanego szczególnie z krajami sąsiednimi, istniał też handel zagraniczny prywatny, obłożony jednak wysokimi cłami. Z Chin wywożono głównie porcelanę, wyroby metalowe i jedwab, przywożono natomiast pachnidła, barwniki, lekarstwa, srebro, perły itp. Znacznym utrudnieniem dla handlu morskiego były napady piratów japońskich. W ciągu XVI stulecia do handlu z Chinami włączyli się, przechwytując go stopniowo, Europejczycy - Portugalczycy i Hiszpanie, a od przełomu XVI i XVII w. Holendrzy i Anglicy.
Państwo chińskie i chińska kultura
Mimo ogromnego obszaru, bardzo licznej ludności i rozwiniętej gospodarki, państwo chińskie tego okresu ulegało stopniowemu osłabieniu. Przyczyniły się do tego, prócz rujnujących ludność ciężarów, związanych z utrzymaniem rozbudowanego, a niezbyt sprawnego aparatu administracyjnego, wojska i dworu cesarskiego, głównie dwa czynniki - walki o władzę i korzyści z nią związane w
obrębie klasy feudałów oraz powstania uciskanej ludności, głównie chłopskiej.
Walka o władzę miała w owym okresie dwie fazy. W początkach XVI w. faktyczne rządy centralne spoczywały w rękach wszechpotężnych na dworze eunuchów, którzy gromadzili przy tym wielkie bogactwa i byli zaciekle zwalczani przez pozostałe grupy feudałów. Pod koniec XVI stulecia wykrystalizował się antagonizm pomiędzy wielkimi feudałami z jednej a miastami i "uczonymi" (tzw. związek "Dunlin") z drugiej strony.
Jednakże w największym stopniu osłabiały cesarstwo powstania ludowe. Przez cały wiek XVI i pierwszą połowę XVII w poszczególnych prowincjach wybuchały większe lub mniejsze powstania. Udział w nich brali głównie chłopi, którzy występowali przeciw nieznośnym ciężarom feudalnym i skarbowym oraz przeciwko rugowaniu ich z ziemi, a często również rzemieślnicy i kupcy, przy czym powstańcy-mieszczanie zwracali się szczególnie przeciwko poborcom podatkowym i ich nadużyciom. Powstania chłopskie w latach 1626-38 i 1639-44 przekształciły się w regularną wojnę chłopską, obejmującą szereg prowincji w północnych Chinach. Powstańcy zorganizowali na zajętych terenach własną administrację, regularną armię, przeprowadzali konfiskaty dóbr i podział ziemi, strzegli zasady sprawiedliwych cen itd. W 1644 r. wojska powstańcze opanowały stolicę cesarstwa Pekin, a ich główny dowódca Li-Czi-Czen (Li--Tzu-cz'eng) ogłosił się cesarzem. Jego panowanie trwało jednak zaledwie parę tygodni, gdyż wezwane przez feudałów na pomoc wojska mandżurskie zajęły Pekin, osadzając na tronie cesarskim swego władcę, który zapoczątkował nową dynastię cesarską - Cing (Ts'ing). Opór przeciw Mandżurom utrzymał się jedynie w niektórych prowincjach, gdzie trwał do 1683 r.
Trudny okres dziejów politycznych Chin nie zahamował wcześniej rozwijającej się kultury, w której obecnie zaczęły się pojawiać elementy częstokroć wyraźnie związane z przemianami społecznymi i walkami ideologicznymi XVI i początków XVII w. Osiągnięty stan wiedzy starano się zgromadzić w formie encyklopedii poszczególnych jej dziedzin, jak
|
