Staj� si� te� bardziej aktywne chemicznie.
W wyniku tych proces�w odruchy niemowl�cia modyfikuj� si� i s� bardziej efektywne.
Na przyk�ad odruch ssania pocz�tkowo Jest skierowany na wszystkie przedmioty,
p�niej jednak niemowl� mo�e rozr�nia� obiekty nadaj�ce si� do ssania, takie jak
pier� lub butelka, i obiekty nie nadaj�ce si� do tego celu3.
PIERWOTNE REAKCJE OKRʯNE (1-4 MIESI�C)
Kiedy niemowl� odkryje
sprawiaj�cy mu przyjemno�� rodzaj zachowania, to b�dzie go powtarza�o dla niego
samego. Jest to pierwotna reakcja okr�na. Na przyk�ad je�li ssanie kciuka sprawia
niemowl�ciu rado��, to podejmie wysi�ek, by t� aktywno�� �wiadomie powt�rzy�.
Niemowl�ta zaczynaj� te� ��czy� dwie formy dzia�ania. Mo�na to zaobserwowa�
w przypadku koordynacji ruchu d�oni i r�ki, co pozwala na lepsze ssanie kciuka.
Niemowl�ta pr�buj� tak�e patrze� na to, co schwyci�y, i si�ga� po to, co uda�o si� im
dostrzec. Jest to te� okres ogromnego zainteresowania si� niemowl�cia samym sob�.
Cz�sto bawi si� ono w�asnymi r�koma, d�o�mi, nogami, stopami i bada proste ruchy
swego cia�a.
3 Piaget wielokrotnie podkre�la� �cis�y zwi�zek miedzy procesami biologicznymi i psychicznymi.
Uwa�a�, �e te same zasady rz�dz� funkcjonowaniem biologicznym i umys�owym. Dzi�ki
wrodzonym, odruchowym reakcjom niemowl� asymiluje z otoczenia informacje i rozpoznaje
bod�ce, doskonal�c przy tym sam� czynno�� odruchow�. Na przyk�ad sutek czy smoczek s�
rozpoznawane jako obiekty, kt�re �warto ssa�", a ro�ek kocyka �mniej si� do tego nadaje", gdy�
nie zaspokaja potrzeb pokarmowych i nie daje satysfakcji z wykonywania samej czynno�ci (przyp.
t�um.).
AKTYWNE l REAKTYWNE MODELE ROZWOJU
Czy w ka�dym z Piagetowskich podstadi�w rozwoju mo�na dostrzec, jak zachowanie
niemowl�cia ujawnia jego aktywne wtaczanie si� w �rodowisko? Jak takie zachowania mog�
kontrastowa� z reaktywnym wtaczaniem si�? Czy mo�na przewidzie�, w jaki spos�b
na przebieg rozwoju poznawczego niemowl�cia wp�ynie reaktywne w��czanie si� w �rodo-
wisko?
WT�RNE REAKCJE OKRʯNE (4-8 MIESI�C)
Mi�dzy 4. i 8. miesi�cem �ycia
niemowl�ta pr�buj� odtworzy� interesuj�ce zjawiska zachodz�ce w ich otoczeniu,
kt�re mog�y si� po raz pierwszy zdarzy� przypadkowo. Jest to reakcja okr�na
wt�rna. Na przyk�ad niemowl�ta mog� zauwa�y�, �e po uderzeniu nog� o bok
��eczka pojawia si� interesuj�cy stukot, l podobnie, je�li poruszy si� w odpowiedni
spos�b grzechotk�, to wyda ona ciekawy d�wi�k. Stopniowo niemowl�ta staj� si�
�wiadome zmian, jakie mog� spowodowa�, zw�aszcza je�li wywo�ane zdarzenia s�
odmienne, zabawne b�d� ciekawe. Innym przejawem rozwoju poznawczego w tej fazie
jest efekt antycypacyjny b�d� si�y skojarzenia. Osi�gni�cie to staje si� wa�n� pomoc�
w rozumieniu zwi�zku mi�dzy przyczyn� i skutkiem, poniewa� niemowl�ta ucz� si�, �e
pewne zdarzenia mo�na ��czy�. Piaget zaobserwowa�, �e jego syn Laurent skojarzy�
unoszenie go do pozycji p�tsiedz�cej z jedzeniem, zw�aszcza w okresie karmienia.
Gdy znajdowa� si� w takiej pozycji jak przy karmieniu, chcia� mie� kontakt tylko
z piersi� matki. Wyra�nie wi�c zosta� wytworzony zwi�zek skojarzeniowy.
KOORDYNACJA SCHEMAT�W WT�RNYCH (8-12 MIESI�C)
We wcze�niej-
szych fazach rozwoju niemowl�ta mia�y trudno�ci ze zrozumieniem poj�cia stato�ci
przedmiotu, to jest z u�wiadomieniem sobie, �e obiekty istniej� nawet wtedy, gdy nie
mo�na ich zobaczy�. Je�li jaki� przedmiot ukryje si� pod poduszk�, to niemowl�ta
nie�wiadome jeszcze zjawiska sta�o�ci przedmiotu nie b�d� go szuka�y. Dzia�a tu
zasada �co z oczu, to z my�li". Ale po uko�czeniu 8. miesi�ca �ycia, gdy ukszta�tuje
si� sta�o�� przedmiotu, niemowl�ta b�d� poszukiwa�y pod i za przeszkod�, by
odzyska� upragniony przedmiot. Nale�y tu zaznaczy�, �e niekt�rzy badacze za-
proponowali nowe rozwi�zania problemu sta�o�ci przedmiotu (Baillargeon i DeVos,
1991; Baillargeon i Graber, 1988). Niekt�rzy autorzy kwestionuj� ograniczenia zdolno�ci
pami�ciowych 8-miesi�cznych dzieci i sugeruj�, i� zdolno�� zlokalizowania ukrytych
obiekt�w jest w tym wieku lepiej ukszta�towana ni� s�dzono wcze�niej4. Je�li chcesz
zbada� rozumienie sta�o�ci przedmiotu przez ma�e dziecko - to wskaz�wki - jak tego