88III

Dzieci to nie książeczki do kolorowania. Nie da się wypełnić ich naszymi ulubionymi kolorami.

DZIECI�STWO
Jej silna budowa powoduje, �e wolniej si� m�czy, w zwi�zku z czym pokarm nie traci warto�ci i nie szkodzi dziecku. Soranus uwa�a�, �e mleko pochodz�ce od kobiet dobrze zbudowanych jest bardzo od�ywcze oraz ma prawid�ow� barw�. Wed�ug niego, mamka nie mo�e by� zbytnio zainteresowana m�czyznami, gdy� kontakty cielesne odwracaj� uwag� od noworodka oraz powoduj� och�odzenie uczu�, kt�rymi darzy noworodka. Stosunki seksualne w tym okresie bywaj� tak�e przyczyn� utraty mleka. Rodzice dziecka w trosce o nie powinni wynaj�� osob� unikaj�c� alkoholu, poniewa� niszczy on jej cia�o, dusz�, a tak�e pokarm. Noworodek karmiony mlekiem kobiety pij�cej wino staje si� leniwy oraz ospa�y. Alkohol znajduj�cy si� w mleku mamki wywo�uje konwulsje, drgawki, apopleksj�. Soranus przedstawi� tak�e zalety, jakie powinna mie� osoba karmi�ca. W stosunku do dziecka powinna by� kochaj�ca i wsp�czuj�ca oraz wype�nia� cierpliwie wszelkie obowi�zki. Nie mo�e by� przes�dna, poniewa� praktyki wynikaj�ce z wiary w zabobon s� niebezpieczne dla noworodka. Wa�ne jest tak�e, aby by�a schludna. Mamka mo�e karmi� dziecko do trzech miesi�cy, p�niej mleko traci swoj� warto��. B��dem jest, kiedy rodzice zmieniaj� zbyt cz�sto mamki. Najlepiej gdy noworodka karmi przez ca�y okres jedna osoba. Dziecku bowiem przyzwyczajonemu do pokarmu jednej kobiety mo�e zaszkodzi� mleko innej. Zmiana mamki bywa nawet przyczyn� zag�odzenia dziecka, kt�re odrzuca pokarm23". Du�� wag� do diety mamki przyk�ada� Oribasius i zaleca� po�ywienie, kt�re podnosi�o jako�� mleka. Na posi�ek osoby karmi�cej powinny sk�ada� si� jajka, pszeniczny chleb, mi�so z m�odego zwierz�cia oraz s�odkie wino w umiarkowanych ilo�ciach" .
R�wnie� my�liciele chrze�cija�scy zalecali karmienie dzieci piersi�. Cezary z Arles pisa�: �matki [...] albo same niech karmi�, albo innym dadz� do karmienia"232, z kolei �wi�ty Jan Chryzostom pot�pia� oddawanie niemowl�t mamkom233. W �redniowieczu, podobnie jak w staro�ytno�ci, uznawano karmienie piersi� za najbardziej korzystne dla dziecka i matki oraz bardzo istotne. Mia�o ono symbolizowa� mi�o�� macierzy�sk�2 4. Z powy�szymi opiniami zgodzi� si� Awicenna (980-1037). Wed�ug niego, najlepsza mamka to osoba nie za m�oda i nie za stara, czyli w wieku pomi�dzy dwudziestym pi�tym a trzydziestym pi�tym rokiem �ycia. Musi by� przede wszystkim zdrowa oraz silnej budowy cia�a23'. Na odpowiedni wyb�r marn-ki zwr�ci� tak�e uwag� Bart�omiej Anglik. Osoba karmi�ca powinna wykaza� si� dobrym stanem zdrowia, poniewa� organizmowi dziecka z powodu
1. Okres niemowl�cy
89
krucho�ci �atwo mo�e zaszkodzi� z�ej jako�ci pokarm23'1. Kwesti� doboru mamki om�wi� r�wnie� Wincenty z Beauvais. Wed�ug niego, odpowiedni wiek to pi�tna�cie do czterdziestu lat. Rodzice dziecka powinni zainteresowa� si�, czy przysz�a mamka mia�a �atwy por�d. Nast�pnie powinni sprawdzi�, czy jest zdrowa i czysta. Jego zdaniem, najlepszy czas do rozpocz�cia karmienia to dwa miesi�ce post partum23'.
Autorzy zainteresowani powy�sz� kwesti� zalecali karmienie dziecka piersi� do drugiego roku �ycia238. Arnold de Villanova (ok. 1235-1311) uzna�, �e skoro maluch w drugim roku �ycia ma ju� mleczne z�by, powinien zosta� odstawiony od piersi i mo�e spo�ywa� inne pokarmy239. Zaleca� r�wnie�, aby ch�opca p�niej odstawi� od piersi ni� dziewczynk�. Organizm ch�opca jest bowiem bardziej gor�cy i wysuszony ni� dziewczynki. Ch�opcy dysponuj� wi�ksz� si��, rozumem oraz odwag�. Kobiety natomiast maj� drobniejsz� budow� cia�a i ni�sz� temperatur�24". Z kolei Konrad z Megenburga uwa�a�, �e dziewczynki potrzebuj� mniejszej ilo�ci po�ywienia, gdy� pod wzgl�dem fizycznym nie s� tak aktywne jak ch�opcy241.