), Język w komunikacji. Tom 1. Łódź 2001, 83-104.
wydarzenia, które nie posiadają takiej systemowej relewancji. Innymi słowy: Obszar tego, co
egzotyczne zawiera określony zbiór wydarzeń, spośród których tylko pewien podzbiór jest
relewantny dla fokalnego systemu kultury. Ten podzbiór obejmuje na przykład elementy
uchodzące dla fokalnej kultury za 'groźne', 'niebezpieczne'. Spośród nich niektóre mogą przez
procesy asymilacyjne (przez »oswojenia«) zostać przeobrażone w systemowo nierelewantne i
uchodzić tym samym za egzotyczne, to znaczy nie dotykające stanu porządku systemu
fokalnego. Na obszarze egzotyki obiekty aktualizowane zostają na podstawie pojedynczych
wydarzeń, szczególnych stanów rzeczy, w miejsce stereotypizujących generalizacji pojawia się
egzotyzująca indywidualizacja, 'obce' lub 'egzotyczne' reprezentowane jest metonimicznie w
poszczególnym, szczególnym, dziwnym.
Egzotyzmy bazują na podejmowanej przez kulturę fokalną i odsyłającej do obiektu (wskazującej na
obiekt) semantyzacji dyferencji między manifestacją danego wydarzenia w fokalnej i w 'innej'
kulturze, przefiltowanej w ten sposób, że odnosi się ona do funkcjonującej w kulturze fokalnej i
przez nią utworzonej manifestacji 'innego', a nie bezpośrednio do manifestacji danego wydarzenia
w 'innej' kulturze. Zakładam następującą zależność: Im większa jest aktualizowana i
semantyzowana dyferencja, tym bardziej egzotyczne jest dane wydarzenie. Egzotyzmy są zatem
generalnie stopniowalne. Przy zerowej manifestacji egzotyzowanego wydarzenia w kulturze
fokalnej egzotyka jest największa a egzotyzm najsilniejszy. Egzotyzmy są kulturowymi
funkcjonalizacjami egzotyki. Egzotyzmy są zawsze rezultatami operacji porównania. Pozwalają
one manifestować się skalom normalności lub są za ich pomocą odczytywalne, nie będąc jednak
normatywami. W sensie praktycznym egzotyzmy są (symbolicznymi, ikonicznymi,
indeksykalnymi) znakami różnej kompleksowości, które w pierwszej lini wykazują funkcje
odgraniczające system a tym samym zabezpieczające go, odpowiadają danej organizacji
kulturowego obrazu świata i umożliwiają dyferencjacje specyficzne z uwagi na grupę.
Konstrukty wydarzeń. Aktualne wydarzenia realności wchodzą w różnorodnych tekstualizacjach do
systemu kultury jako wydarzenia kulturowe, spełniają w systemie kultury określone funkcje i
podlegają procesowi tradycjonalizacji. Dane wydarzenie realności konstruowane jest przy tym w
zgodzie z ukierunkowaniem danego systemu. Nie wszystkie aspekty i elementy realnych
wydarzeń są reprezentowane w wydarzeniu kulturowym, a te, które są reprezentowane, nie
zostają włączone do systemu na podstawie jednoznacznego odwzorowania, więcej, nie muszą
być nawet reprezentowane w realnym wydarzeniu. To samo dotyczy wydarzeń nie posiadających
odpowiedników w realności lub wydarzeń, które ze swej strony same produkują wydarzenia
realności, to znaczy posiadających wyłącznie kulturowy charakter. Obydwa warianty wydarzeń
wywierają, jeśli zostaną zakotwiczone w systemie i podlegają tradycjonalizacji, wpływ na
konstrukcję nowych, innych wydarzeń, które niekoniecznie muszą być z nimi związane.
Aby zapobiec nieporozumieniom, uwaga terminologiczna: Pojęcie 'wydarzenie' użyte zostaje tu w
rozumieniu teori systemów, a nie w jego znaczeniu medialnym (np. w wiadomościach) lub
potocznym. W tym sensie 'wydarzeniami' nazywane będą na przykład nie tylko takie obiekty jak
'druga wojna światowa', 'rewolucja francuska', lecz także obiekty typu 'kapitalizm', 'komunizm'
'polityka socjalna państwa', 'upadek komunizmu' itp. Tematyzowane tutaj jednostki nazywane
będą konstruktami wydarzeń (termin ten pochodzi od Notarp 1997, por. także Fleischer 1996a,
131-154).
Należy przy tym wyjść od już w systemie etablizowanych i oddziałujących konstruktów wydarzeń
jak i od mechanizmu aktualnych konstrukcji wydarzeń. Mechanizm ten produkuje z kolei
konstrukty wydarzeń, posiadające odpowiednik w realności (np. 'wojna czeczeńska', 'konferencja
na rzecz kobiet' itp.), jak i wydarzenia, posiadające charakter wyłącznie kulturowy (np. 'walka o