|
W omawianych chorobach najczęściej pojawiają się dwa podstawowe objawy: chrypka (dysfonia) oraz bezgłos (afonia). Wyjaśnijmy ich istotę.
Chrypka (dysfonia) jest to zmiana barwy głosu na twardy, niższy, bezdźwięczny, o nieczystej intonacji. Czasami powodem chrypki jest nagromadzenie śluzu na więzadłach głosowych, wówczas wystarczy odkaszlnięcie, by uczucie chrypki usunąć. Uporczywa chrypka jest objawem obrzęku strun głosowych bądź niewydolności mięśnia głosowego. Często chrypka powstaje z domieszki szumu, wywołanego przez przechodzące powietrze w wyniku niedomykania się strun głoso-
85
wych. Pojawia się także wówczas, gdy struny głosowe drgają z różną częstotliwością. Każda ze strun wysyła wówczas inną falę akustyczną i na skutek ich interferencji tworzy się nowa nieregularna fala dźwiękowa.
Bezgłos (afonia) to zanik głosu wywołany niedowładem mięśni krtaniowych. W sytuacji nie patologicznej, w czasie wdechu, mięśnie zwierające i napinające struny głosowe ulegają zwiotczeniu, ich aktywność zaczyna się w chwili wydechu. W stanach chorobowych, szczególnie w sytuacji, gdy mięśnie są osłabione, nie dochodzi do napięcia strun głosowych w fazie wydechu. Struny głosowe pozostają we wzajemnym oddaleniu i mimo prób fonacyjnych nie powstaje dźwięk, tylko odgłos przypominający szept. Aktywny jest wówczas oddech i narządy artykulacyjne, źródło dźwięku pozostaje zaś nieaktywne. Bezgłos często jest objawem wadliwej fonacji i zwiotczenia mięśni na skutek ich wzmożonego napięcia. Afonia bywa także pochodzenia anatomicznego i jest następstwem zewnętrznego uszkodzenia mięśni krtani. Znana jest także afonia czynnościowa, kiedy osoba mówiąca normalnym zdrowym głosem z powodów np. psychicznych nagle traci głos66.
Choroby wynikające z wadliwej fonacji (wybór)
Narząd głosowy ze swej natury jest bardzo delikatny. Wykorzystywany w sposób nieprawidłowy ulega niszczeniu. Nikogo nie dziwi fakt mechanicznego uszkadzania na skutek złego użytkowania różnych urządzeń. Nawet w gwarancji czytamy: producent nie bierze odpowiedzialności za wady i uszkodzenia wynikające z nieodpowiedniej eksploatacji. Dlatego dbamy zwykle o te urządzenia, nie przesilamy ich, odpowiednio konserwujemy, oddajemy do przeglądu itp.
W podejściu do naszego głosu dziwi często znaczna beztroska. Każde urządzenie można naprawić czy wręcz wymienić, głos - nie! Zaczyna się zwykle tak samo: chrypka, detonacja,
66 Szczególnie często obserwowane jest to u histeryków.
86
chwianie się głosu, załamywanie, szmer (tzw. dzikie powietrze) - w końcu bezgłos.
Przykład
Nauczyciel pracuje jak co dzień, ale nagle pojawia się uczucie zmęczenia krtani, ucisku, drapania w gardle i w krtani. Pojawia się wrażenie, jakby coś przeszkadzało, zalegało w krtani, stąd częste odchrząki-wanie w celu usunięcia zwykle rzekomej wydzieliny. Na drugi dzień objawy są już bardziej wyraźne - chrypka i rwanie się głosu. Na trzeci - okazuje się, że głosu nie ma. Zanikł. Gdyby w tym momencie skorzystać z kilku dni milczenia, wszystko wróciłoby do normy. Na jakiś czas - oczywiście, bo usunięte zostały objawy a nie przyczyny choroby.
Z powodu braku koordynacji pracy poszczególnych elementów narządu głosowego (oddychania, fonacji, artykulacji i wynikającego z ich pracy rezonansu) dochodzi do przeciążenia aparatu głosowego. Najczęściej w pierwszym etapie pojawia się wzmożenie napięcia mięśniowego w krtani, w konsekwencji którego struny głosowe nadmiernie zaciskają się, a to powoduje ich obrzęk oraz silne przekrwienie błony śluzowej. Powtarzające się bądź trwające dłuższy czas napięcie mięśni napinających struny głosowe doprowadza do ich zwiotczenia. Wynikiem tego jest:
Niewydolność głośni zwana też niedomykalnością strun głosowych stan chorobowy, w którym struny głosowe nie stykają się na całej długości. Powstaje wówczas szczelina, przez którą przedostaje się powietrze nie zmienione w falę akustyczną (por. wkładka, fot. 2). Całkowite zwiotczenie mięśni napinających więzadła głosowe powoduje afonię.
Etiologia tej choroby bywa różna. Znane są dwa rodzaje niewydolności głośni:
- niewydolność wynikająca z zaburzeń psychofizjologicznych i różnego rodzaju przeczulić. Często zdarza się, że w sytuacji ekstremalnej nagle ucieka nam głos. Osoby z takim roz-
87
poznaniem nie powinny wybierać zawodów wymagających dyspozycyjności głosowej;
|
