Podziękowałem mu jak umiałem i poszedłem...

Dzieci to nie książeczki do kolorowania. Nie da się wypełnić ich naszymi ulubionymi kolorami.

Byłem niewiarygodnie szczęśliwy. Ach, ta Acanthis Rubra Willinsoniana! Nie widziałem jej w życiu, nie wiedziałem, jak wygląda, ale moje serce wyśpiewywało jej hymny wdzięczności. Po powrocie do domu rzuciłem się na moje skrypty jak szaleniec. Ten ogień, tu, w piersi, ten bolesny ogień szczęścia, kiedy się ma dwadzieścia osiem lat i pewność, że jest się na właściwej drodze… już poza światem zdobytym, zbadanym, już na terenie, którego nie tknęła nawet myśl ludzka ani przeczucie — nie, nie do opisania… Proszę pana, pracowałem tak, że mrok czy jasność za szybami nie dochodziła do mnie; nie wiedziałem, czy jest noc, czy dzień, miałem szufladę pełną cukru w kostkach, służący przynosił mi kawę całymi termosami, chrupałem ten cukier, nie odrywając oczu od liter, i czytałem, notowałem, pisałem, nie ruszając się z krzesła, bo zasypiałem z głową na biurku, otwierałem oczy i od razu podejmowałem tok w porzuconym miejscu, a cały czas było to, jakbym leciał gdzieś — ku memu celowi, z niezwykłą szybkością… Byłem jak rzemień, proszą pana, żem to wytrzymał miesiącami — jak rzemień… Trzy tygodnie pracowałem właściwie bez przerwy. Były wakacje i miałem’ cały czas dla siebie. I powiadam panu: wykorzystałem ten czas. Dwa stosy książek — które, według listy, jaką sporządziłem, przynosił mi służący, jeden po lewej, drugi po prawej — przeczytane i te, co jeszcze czekały na swoją kolejkę.
Rozumowanie moje biegło tak: Wiedza aprioryczna? Nie. Bez pośrednictwa zmysłów? Skądże. Nihil est in intellectu… wie pan. Ale, z drugiej strony — ta mrówka. Jak to jest, u diabła? Chyba tak, że ona potrafi — w swoim systemie nerwowym — momentalnie czy w ciągu sekund, co na jedno wychodzi — stworzyć model nowej zewnętrznej sytuacji, i przystosować się do niej. Czy wyrażam się jasno? Nie jestem pewien. Mózg nasz buduje zawsze schematy zdarzeń; prawa natury, które wykrywamy, to też takie schematy, a jeśli ktoś zastanawia się nad tym, kogo kocha, komu zazdrości, kogo nienawidzi w obrębie jakiejś rodziny — jest to w gruncie rzeczy tym samym, różnica tylko | w stopniu abstrakcji, uogólnienia. Ale pierwej musi— | my się dowiedzieć o faktach, to znaczy zobaczyć, usłyszeć, w jaki sposób — bez pośrednictwa zmysłów?!
Wyglądało, że ta maleńka mrówka to potrafi. Dobrze, pomyślałem, jeżeli tak jest, to czemu my tego nie umiemy, my, ludzie? Ewolucja wypróbowała miliony rozwiązań, a tego jednego, najdoskonalszego, nie zastosowała? Jak to jest możliwe?
I siadłem wtedy, proszę pana, żeby roztrząsać — jak to jest możliwe. Pomyślałem: musi być to coś takiego — konstrukcja — system nerwowy, oczywiście — takiego typu, takiego rodzaju, że ewolucja w żaden sposób nie mogła go zbudować.
To był orzech do zgryzienia. Musiałem wymyślić, czego nie potrafiła ewolucja. Nie domyśla się pan co? Ale przecież ona nie stworzyła bardzo wielu rzeczy, które stworzył człowiek. Ot, na przykład koła. Żadne zwierzą nie porusza się na kołach. Tak, ja wiem, że to śmiesznie brzmi, ale można się i nad tym zastanowić. Dlaczego nie stworzyła kół? To proste. To już naprawdę proste. Ewolucja nie może stwarzać narządów, które w swym zalążku są całkowicie nieużyteczne. Skrzydło, zanim stało się narządem do latania, było kończyną, łapą, płetwą. Przekształcało się, i jakiś czas służyło dwóm celom naraz. Potem wyspecjalizowało się w nowym kierunku. To samo jest z każdym narządem. Koło jednak nie może powstać zalążkowe — albo jest koło, albo go nie ma. Najmniejsze nawet od razu jest kołem; musi posiadać oś, tarczę, obrzeże — nic pośredniego nie istnieje. Dlatego w tym miejscu jest ewolucyjne milczenie, cezura.
No, a z systemem nerwowym? Pomyślałem tak: to musi być coś analogicznego — oczywiście tę analogię trzeba szeroko rozumieć — do koła. Coś, co mogło powstać tylko skokiem. Od razu. Na zasadzie: wszystko albo nic.