Osiągnął zamierzony cel; ze swej strony przyrzekł pomoc w podobnych okolicznościach i potrzebach. Wówczas Heraklejczycy odzyskali
Kieros64, Tios i ziemie Tynidy65, płacąc za to wielkie sumy pieniężne. Jeśli natomiast chodzi o miasto Amastris (ono również zostało im odebrane wraz z innymi), chcieli je odzyskać drogą działań wojennych lub za pomocą pieniędzy, ale im się to nie udało, gdyż jego ówczesny posiadacz Eumenes66, ogarnięty bezmyślnym
59 Galaci (lub Galowie) - mieszkańcy Galacji, kraju w Azji Mniejszej graniczącego od płn. z Bitynią i Paflagonią.
60 Patrokles (gr. Patrokles) - głównodowodzący flotą Seleukosa I Nikatora na Morzu Kas-pijskim; autor nie zachowanego opisu (Periegesis) wschodnich i zachodnich wybrzeży tego morza; por. Gisinger [w:] R.E, t. XVIII (1949), kol. 2363-2373.
61 O Taurusie patrz Cod. 63 [22b].
62 Hermogenes (gr. Hermogenes) z Aspendos w Pamfilii - w wyniku działań wojennych w r. 280 przed Chr. przywrócił mu panowanie w Azji mniejszej, zwłaszcza nad Herakleją Pontyjską. Zginął w wojnie z Zypojtesem (przyp. 46), wzięty w zasadzkę; Otto Hermogenes (6) [w:] R.E. t. VIII (1913), kol. 862-863.
63 Nikomedes I, syn Zypojtesa (przyp. 44), król Bitynii (281-246).
64 Kieros - błędna w tekście nazwa miasta Kios, później przemienionego na Prusjadę (Prusias ad Hypium), dziś. Üskübü we wsch. Bitynii (Azja Mniejsza).
65 Tynida (gr. Thynis) - niewielka wyspa na Morzu Czarnym u wybrzeży Bitynii na zach, od ujścia rzeki Sangarios (dziś. Sakarya).
66 Eumenes z Kardii (ur. 362 przed Chr.) - wódz Aleksandra Wielkiego, od 323 r. władał
Paflagonią i Kapadocją.

43
gniewem, wolał je oddać raczej za darmo Ariobarzanesowi67, synowi Mitrytadesa, niż Heraklejczykom, którzy mu dawali pieniądze.
W tym samym czasie Heraklejczycy byli zaabsorbowani wojną z Bityńczy-
kiem Zypojtesem68, który sprawował rządy w Tracji Tyniackiej69. Podczas
działań wojennych padło walcząc mężnie wielu Heraklejczyków. Zdecydowane
zwycięstwo odniósł Zypojtes, ponieważ jednak Heraklejczykom przybyły z po-
mocą wojska sprzymierzeńców, stracił on swoje zwycięstwo i ratował się hanie-
bną ucieczką. Natomiast zwycięzcy bezpiecznie zebrali zwłoki zabitych, spalili je, po czym jako panowie wszystkiego, o co szła wojna, zawieźli kości do
miasta i pochowali je uroczyście w pomniku wzniesionym dla bohaterskich
żołnierzy.
Jednocześnie Antioch70, syn Seleukosa, i Antygon71, syn Demetriusza, przygo-
towywali, każdy ze swej strony, wielkie wojska, które miały stanąć naprzeciw
siebie72. Zaczęła się wojna i trwała długo. Sprzymierzeńcem Antygona był król
[227b] Bitynii Nikodemes, za Antiochem opowiedziało się wielu innych. Tak więc Antioch rozpoczął wojnę z Antygonem i wszedł w konflikt zbrojny z Nikomedesem. Nikodemes zgromadził zewsząd wojska i wysłał do Heraklejczyków poselst-
wo z prośbą o pomoc w działaniach wojennych. Otrzymał od nich z tytułu przy-
mierza trzynaście trier i w końcu stanął naprzeciw floty Antiocha. Przez jakiś czas wrogowie stali naprzeciw siebie, żaden nie chciał rozpocząć bitwy, w końcu cofnęli się nie osiągnąwszy celu.
Gdy Galaci przybyli pod Bizancjum i spustoszyli ogromną część przyległych do
niego ziem, Bizantyńczycy, wyczerpani wojną, wysłali posłów do sprzymierzeń-
ców z prośbą o pomoc. Wszyscy oni udzielili jej, jak tylko mogli, a mieszkańcy Heraklei dostarczyli im cztery tysiące sztuk złota (tyle bowiem domagało się
poselstwo). Niebawem Galaci ponownie dokonali najazdu na ziemie bizantyńskie
i wielokrotnie usiłowali przejść do Azji. Nie od razu im się to udało, gdyż Bizantyńczycy uniemożliwiali przeprawę, przeszli jednak na skutek układów zawartych z Nikomedesem73. Układy stanowiły: barbarzyńcy mają zawsze żywić przyjazne
uczucia wobec Nikomedesa i jego następców, nie sprzymierzą się bez zgody Nikomedesa z kimkolwiek, kto by przysłał do nich poselstwo w tej sprawie, pozostaną przyjaciółmi jego przyjaciół i wrogami jego wrogów. Zostaną także sprzymierzeń-
cami Bizantyńczyków, kiedy zajdzie potrzeba, Tiosyjczyków, Heraklejczyków,
Chalcedończyków, Kieroseńczyków, a także kilku innych władców.
67 Ariobarzanes - syn Mitrydatesa I Ktistesa, zm. ok. 250 r.; por. E. Meyer Ariobarzanes (4a) [w:] R.E. Suppl. I (1903), kol. 129-130.
68 Zypojtes - syn Zypojtesa I (por. przyp. 44) i jego następca.
69 Tracja Tyniacka - nadbrzeżne ziemie Tracji (część Bitynii nad Morzem Czarnym), zamieszkałe przez trackie plemię Tynów (gr. Thynoi) .
70 Antygon I Soter, do 281 r. przed Chr. - Antioch, patrz przyp. 55.
71 Antygon II Gonatas, patrz przyp. 57.
72 W 279 r. przed Chr.
73 Układy zawarto w 279 r. przed Chr.; por. Liwiusz Dzieje Rzymu 38,16.

44
Na podstawie zawartych układów Nikomedes pozwolił Galatom przeprawić się
tłumnie do Azji. Mieli oni siedemnastu znakomitych wodzów. Do najznakomit-
szych i najważniejszych należeli Leonoriusz i Luturiusz74. Początkowo uważano, że przeprawa Galatów odbywa się ze szkodą dla mieszkańców miast, w końcu
okazało się jednak, że wyszło im to na dobre. Kiedy bowiem królowie usiłowali pozbawić miasta ustroju demokratycznego, Galaci podtrzymywali demokrację,
przeciwstawiając się tym, którzy w nią godzili.
Nikomedes mając sprzymierzeńców w Galatach i w mieszkańcach Heraklei
najpierw uzbroił barbarzyńców przeciw Bityńczykom, opanował ich kraj i do-
konał rzezi ludności. Resztę łupów podzielili między sobą Galaci. Ci przebyli jeszcze dużą część kraju, po czym zawrócili i wydzielili z podbitego kraju ziemie zwane teraz Galacją75. Podzielili ją na [228a] trzy części. Mieszkańców pierwszej nazwali Trokmanami, drugiej - Tolistoagami, trzeciej - Tektosagami76. Ci zało-
żyli miasta: Trokmowie - Ankyrę77, Tolistoagowie - Tabię78, Tektosagowie
- Pesynunt79.
Nikomedes doszedł do ogromnego bogactwa, naprzeciw Astaku80 założył mias-
to noszące jego imię81. Astak zbudowali koloniści z Megary na początku siedem-nastej olimpiady i nadali mu nazwę zgodnie z otrzymaną wyrocznią - od imienia jednego z tych, których mienią w Tebach Spartami i Synami Ziemi82. Nazywał się on Astak, był szlachetnym i wielkodusznym herosem83. Miasto przeżyło wiele
najazdów ze strony sąsiadów. Osłabione w wyniku częstych wojen, przyjęło, po
74 Leonoriusz (gr. Leonnorios) - wódz Galatów, sprzymierzeniec Nikomedesa I w latach 281-277, przeciwnik miasta Bizancjum. Luturiusz (gr. Luturios) również wódz Galatów, walczył z Macedończykami, obu wodzów wzmiankuje Liwiusz, tamże.
75 Galacja - kraina nad rzeką Halys granicząca z Bitynią i Frygią w Azji Mn.
76 Trokmanowie (gr. Trogmoi), Tolistoagowie (gr. Tolostobogioi) i Tektosagowie (gr.