Wsparcie spo�eczne �wiadczone jednostce przez jej pierwotn� grup� odgrywa znacz�c� rol� w zapobieganiu zaburzeniom psychicznym. Animator �ycia lokalnej spo�eczno�ci powinien zidentyfikowa� osoby, kt�re lubi� wspiera� innych - naturalnych s�siad�w - i towarzyszy� im w ich dzia�alno�ci przez dostarczanie pomocy materialnej oraz informacji.
Sie� spo�eczna lub tworzenie koalicji. Jest to kolejna strategia zwi�zana z rozwojem spo�eczno�ci. Stosuj�cy j� pracownik d��y do zgromadzenia przedstawicieli r�nych lokalnych agencji i organizacji w celu wspierania inicjatyw zwi�zanych ze zdrowiem psychicznym, takich jak promowanie kampanii przeciw dyskryminacji rasowej czy tworzenie lobby, kt�rego zadaniem by�oby na przyk�ad pozyskanie funduszy na o�rodek dla ofiar gwa�tu.
Wsparcie dla opiekun�w. Jest to wa�na dziedzina, w kt�rej opiekunowie gromadz� si� i tworz� specjalistyczne zespo�y oraz sieci pomocy, takie jak zesp� opiekun�w os�b z demencj�.
34 W�r�d form opieki dziennej funkcjonuj�cej w Polsce wymieni� nale�y: warsztaty terapii zaj�ciowej - finansowane z Pa�stwowego Funduszu Rehabilitacji Os�b Niepe�nosprawnych, dzienne o�rodki samopomocy - finansowane z bud�etu centralnego, a tak�e r�ne formy opieki dziennej - finansowane przez samorz�dy. Wszystkie prowadzone s� przez samorz�dy. Nale�y jednak podkre�li�, �e niech�� �rodowiska lokalnego utrudnia tworzenie takich form pomocy, a �rodki z bud�etu pa�stwa nie s� wystarczaj�ce w stosunku do potrzeb (przyp. red.).
166
Psychologia dla pracownik�w socjalnych
Edukacja w zakresie zdrowia psychicznego. Tu strategie obejmuj�:
� informowanie spo�ecze�stwa o zagadnieniach zwi�zanych ze zdrowiem psychicznym,
� u�wiadamianie praw i mo�liwo�ci osobom korzystaj�cym z us�ug w zakresie ochrony zdrowia psychicznego, na przyk�ad wspieranie ich w sk�adaniu skarg,
� wspieranie tych, kt�rzy odgrywaj� istotn�, ale cz�sto niedocenian� rol� w opiekowaniu si� lud�mi w sytuacjach kryzysowych, a wi�c kap�an�w, pracownik�w dom�w pogrzebowych czy nauczycieli.
Wp�ywanie na ustawodawc�w. Przekazywanie informacji o zagadnieniach dotycz�cych ochrony i promocji zdrowia psychicznego osobom uprawnionym do podejmowania decyzji w tych sprawach.
R�ne koncepcje w dziedzinie ochrony zdrowia
psychicznego
Najwa�niejszym zagadnieniem jest ustalenie skuteczno�ci koncepcji zar�wno w odniesieniu do osoby, jak i okoliczno�ci, w jakich siej� stosuje. W tym podrozdziale zajmiemy si� ocen� efektywno�ci r�nych koncepcji stosowanych g��wnie w depresji, nie zapominaj�c jednak o indywidualnych potrzebach i wymaganiach ka�dego chorego.
Scott i Freeman (1992) por�wnywali skuteczno��, koszty i poziom satysfakcji osobistej u 121 dotkni�tych depresj� os�b w wieku od osiemnastu do sze��dziesi�ciu pi�ciu lat, poddawanych leczeniu czterema metodami:
1. Leczenie farmakologiczne: amitryptylina zapisana przez psychiatr�.
2. Terapia poznawczo-behawioralna prowadzona przez dw�ch psycholog�w klinicznych, obejmuj�ca r�wnie� dzia�ania skierowane na rozwi�zywanie problem�w.
3. Poradnictwo i praca z pacjentem prowadzona przez dw�ch pracowni)'�w socjalnych, obejmuj�ca �zach�canie i s�uchanie, pomoc w zrozumieniu uczu� [...], wyst�powanie w imieniu pacjenta, a tak�e w niekt�rych wypadkach organizowanie wsparcia spo�ecznego, �wi�t oraz spotka� ma��e�skich czy rodzinnych".
4. Rutynowa opieka lekarza rodzinnego, obejmuj�ca tak�e kierowanie do innych o�rodk�w.
Pomiar depresji przeprowadzono przed interwencj�, a nast�pnie po czterech oraz po szesnastu tygodniach. W artykule znalaz�o si� nast�puj�ce podsumowanie:
C3� Wyra�na poprawa stanu zdrowia nast�pi�a po szesnastu tygodniach we wszystkich grupach eksperymentalnych. Odnotowano tylko nieznaczn� przewag� leczenia specjalistycznego nad rutynow� opiek� lekarza rodzinnego, cho� wymaga�o ono co najmniej czterokrotnie cz�stszego kontaktu terapeutycznego i kosztowa�o dwa razy wi�cej. Najwy�ej oceniane przez pacjent�w by�o poradnictwo pracownik�w socjalnych oraz terapia psychologiczna.
Praca socjalna na rzecz ochrony zdrowia psychicznego
167
S� to wyniki bardzo zach�caj�ce dla pracownik�w socjalnych. Potwierdzaj� je r�wnie� wyniki innych bada�, na przyk�ad Corney (1984). Niekorzystne s� natomiast wzgl�dne koszty: interwencja, kt�ra jest dwa razy dro�sza od innych, zapewne nie znajdzie poparcia u kierownictwa plac�wki. Wiele przemawia za tym, by stosowa� r�norodne strategie. W zale�no�ci od indywidualnej oceny przypadku specyficzne interwencje powinny by� stosowane pojedynczo lub ��cznie. Mo�e do nich nale�e�:
� oferowanie wsparcia spo�ecznego lub upewnienie si�, �e jest ono dost�pne,