|
3 mg żelaza w porcji, czyli w ok. 30 g.
e) dr Callender — „Preyention" 111.1974.
109
Bardzo ważny łez jesł razowy chleb z pełnego przemiału ziarna
oraz otręby. Ale o chlebie powiemy za chwilę.
Z produktów zbożowych i z warzyw przyswaja się ok. 5% żela-
za; z produktów zwierzęcych, jak: ozór, wątroba, wołowina, ryby —
15 do 20%. Gdy jada się równocześnie produkty roślinne ze zwie-
rzęcymi, to przyswajalność żelaza z produktów roślinnych wzrasta ok.
trzykrotnie.
Doskonałość wątróbki należy specjalnie podkreślić, gdyż nie
tylko ona sama jest bogatym źródłem żelaza łatwo przyswajalnego,
ale i podnosi znacznie przyswajalność tego minerału z jarzyn
(cebula!) i innych produktów pochodzenia roślinnego, choćby z chle-
ba razowego, kasz, zielenin, surówek, itd., jeśli je jemy równocze-
śnie. Do takiego wniosku, po wielu klinicznych badaniach doszedł
dr Miguel Layrisse i jego trzej koledzy z wenezuelskiego Instytutu
Badań Naukowych7).
Istnieją więc trzy najważniejsze drogi do zaspokojenia potrzeb
naszego organizmu w zakresie żelaza:
1. Trzeba jeść żywność naturalną, nie poddawaną procesom
technologicznym, poprawiającym jej wygląd i ewentualnie smak.
2. Trzeba jadać to, co jest obfitym źródłem żelaza,
3. Trzeba pamiętać o witaminie C, która te źródła nie tylko wzbo-
gaca, ale czyni bardziej przyswajalnymi.
S-Fstoryjka o chlebie
Było to pod koniec 1941 r. w Stanach Zjednoczonych, które
7.XI 1.1941 r. przystąpiły do wojny. Narodowa Konferencja Żywie-
niowa dla spraw Obrony (National Nutrition Conference of Defense)
powzięła dalekosiężną decyzję. Postanowiono bowiem, że trzeba
wzbogacać chleb i mąkę w żelazo, aby zapobiec anemii wśród oby-
wateli amerykańskich, jako że ,,wojna nie znosi ludzi zmęczonych",
a zmęczenie jest pierwszym objawem niedoboru żelaza i wywołanej
nim anemii.
Mąka i pieczywo amerykańskie — jak wiadomo — są białe, bo
od lat cały tamtejszy przemysł spożywczy wraz z młynami jest
nastawiony na produkcję czystej mączki (niemal samej skrobi);
reszta — tzn. najwartościowsza część ziarna — jest odrzucana.
1 kg mąki razowej z pełnego ziarna pszenicy zawiera ok. 30 mg
żelaza; 1 kg mąki z ,,oczyszczonego ziarna" — 8,2 mg, a 1 kg
„mąki wzbogaconej" miał zawierać ok. 26 mg żelaza. 30 stanów
w USA podjęło apel Konferencji i przystąpiło do akcji, mającej na
7) Dr Miguel Layrisse — „Journal of Nutrition". VI 11.1974.
110
celu dostarczenie ludności więcej żelaza w pieczywie i innych wyro-
bach mącznych.
W latach 1968—1970 podjęto w 10 stanach na wielką skalę bada-
nia wyników tej akcji. Przebadano dokładnie 30 tysięcy rodzin,
które jadały tylko wzbogacany chleb i wzbogacaną mąkę, bo po
prostu innych w ich miejscach zamieszkania nie było. U wszystkich
stwierdzono niski poziom żelaza i niedobory tego minerału w orga-
nizmie.
Wzbogacanie żelazem produktów zbożowych jest kosztowne,
a — prawdę mówiąc — korzyści nie dało. Dlaczego? Bo — jak
już wiemy — żelazo, które dodawano do chleba, makaronów, klu-
sek, spaghetti i mąki, jest w minimalnym procencie przyswajalne
przez organizm. A więc 30 lat tych zabiegów — poszło na marne!
Ponieważ chleb jada się codziennie, więc żywieniowcy doszli
do słusznego wniosku, że pieczywo razowe jest doskonałym źród-
łem żelaza. Namawiają gorąco do spożywania chleba z pełnego
przemiału ziarna, zawierającego całe bogactwo składników mineral-
nych. Wpływają one na to, że chleb jest zdrowszy, a ponadto łat-
wiej daje się przechowywać. Wieloletnie doświadczenia dowodzą,
że niektóre gatunki chleba, zwłaszcza białego, ulegają zepsuciu
jeszcze przed wyschnięciem, a inne wysychają i dalej są smaczne.
Okazuje się (co zresztą udało się zweryfikować Zespołowi Ekologii
Profilaktycznej w Krakowie na wyrobach firmy „Wawel"), że doda-
nie do ciasta naturalnej soli mineralnej z kopalni w Kłodawie wielo-
krotnie przedłuża stan świeżości pieczywa.
Historyjka o eninach
Pewna kobieta po operacji przez długie lata nie mogła wyleczyć
się z anemii. Dopiero zjadanie codziennie pęczka natki pietruszki
już po 2 tygodniach dało poprawę, a po kilku dalszych — wprost
zdumiewający rezultat. Chorobowy stan 2,5 miliona czerwonych
ciałek krwi po „kuracji natką" osiągnął 4,5 milionów, czyli
normę. Przypomnijmy, że natka ma „tylko" 5 mg żelaza w 100 g
(szczypiorek — 7 mg%) ale zawiera też 180 mg witaminy C, a ta
przecież ułatwia przyswajanie żelaza także i z innych produktów.
Bogactwem witamin i soli mineralnych poprawia też apetyt, co dało
w efekcie taki właśnie wspaniały wynik.
Inna historyjka dotyczy pokrzyw, tych parzących, powszechnie
znanych: i tej o większych liściach, i tej z drobnymi listkami
(Urtica dioica i Urfica urens). Z interesujących nas składników
obie zawierają: lecytynę, kilka enzymów (oksydaza, peroksydaza
i chlorofilaza), kwasy organiczne, a wśród nich kwas mrówkowy,
ponadto 15 do 19% soli mineralnych, czyli bardzo dużo. Wśród
tych soli są m. in. związki krzemu, żelaza, potasu, wapnia i in.;
111
z witamin pokrzywa zawiera: A, C i K. Poza tym 5—7,5% chloro-
filu, a także nie tak dawno odkrytą roślinną sekretynę, pobudzają-
cą czynności wydzielnicze żołądka, trzustki, wątroby i jelit oraz ru-
chowe czynności przewodu pokarmowego. Może dlatego właśnie
medycyna ludowa od wieków przypisywała pokrzywie nadzwy-
czajne właściwości, jak zwiększanie ilości krwi, a raczej hemoglo-
biny w krwinkach, oraz liczby i wielkości krwinek. Badania klinicz-
ne dowiodły także, że pod tym właśnie względem pokrzywa nie
ustępuje syntetycznym preparatom żelaza i doskonale leczy anemię.
Każda gospodyni wiejska wie, że dodatek suszonych pokrzyw do
karmy kur podnosi zimą ich nieśność. Wprawdzie my możemy suszo-
|
