Skrajne oce-
ny nast�pstwa gwa�tu wynikaj�
z niewiedzy na temat istnienia
r�nych stereotyp�w, np. �e
wiele kobiet lubi by� gwa�-
conych. W trakcie proces�w s�-
dowych spotyka�em si� z roz-
bie�nymi ocenami na temat
skutk�w gwa�tu � np. rodzina
sprawcy dowodzi�a, i� w ko�cu
nic takiego si� nie sta�o, a ro-
dzina ofiary, �e gwa�t wp�ywa
negatywnie na ca�e p�niejsze
�ycie. Jaka zatem jest prawda?
Ze wzgl�du na fakt rosn�cej na
�wiecie liczby gwa�t�w r�ne or-
ganizacje mi�dzynarodowe oraz
o�rodki naukowe podj�y na ten
temat badania. W lipcu 1984 ro-
ku w Sztokholmie odby�a si�
202
mi�dzynarodowa konferencja na temat gwa�t�w oraz psychoterapii ich nast�pstw. Zainteresowano si� tym problemem r�wnie� i u nas, po pierwsze dlatego, i� liczba gwa�t�w jest spora, a po drugie, �e oceny ich nast�pstw s� skrajne.
Na podstawie wszystkich danych �wiatowych na ten temat nale�y stwierdzi�, i� do najcz�ciej wyst�puj�cych nast�pstw zgwa�cenia na-le��: ci��a, choroba weneryczna oraz stresy i urazy emocjonalne. Naukowcy u '/ 10 ofiar gwa�t�w rozpoznaj� tzw. Zesp� urazu gwa�tu (The rape trauma syndrome). Polega on na wyst�powaniu objaw�w l�kowych, r�nych dolegliwo�ci (b�le g�owy, k�ucie serca, stany na-pi�cia), zaburze� w sferze seksualnej (bolesne wsp�ycie, ozi�b�o��, pochwica, brak orgazmu) lub zaburze� w kontaktach z m�czyznami (niech��, rezerwa, l�k). Szczeg�lnym wyrazem tego zespo�u jest pojawienie si� silnych stan�w l�kowych w przypadku spotkania m�-czyzny w oddalonym od ludzi miejscu lub samotnie sp�dzanego wie-czoru. Cz�sto r�wnie� wyst�puj� koszmarne, pe�ne l�k�w sny.
Okazuje si�, �e pojawienie si� tego zespo�u u '/ 10 ofiar gwa�tu zale�y nie od stopnia jego urazu, ci�ko�ci, lecz od typu osobo-wo�ci danej kobiety. Im bardziej kobieta jest intrawersyjna, t�umi�ca w sobie emocje, podatna na zaleganie uczu�, tym wi�ksze b�d� nast�pstwa zgwa�cenia. B�d� one r�wnie� wi�ksze u tych kobiet, kt�re darzy�y �wiat m�czyzn nadmiernym zaufaniem, na pograniczu idealizacji oraz braku wyobra�ni. Mniejsze natomiast s� nast�pstwa u kobiet bardziej realnie oceniaj�cych ludzi, p�e�, seks. Skutki zale�� r�wnie� od biografii kobiety: im wi�ksze mia�a problemy w wi�zi uczuciowej z w�asnym ojcem, z r�wie�nikami, z �yciem seksualnym, tym wi�ksze b�d� 'nast�pstwa gwa�tu.
Pytanie, czy fakt gwa�tu rzeczywi�cie cz�� ofiar prze�ywa pozy-tywnie jest raczej retoryk�, gwa�t bowiem jako taki jest zawsze czym� brutalnym i bolesnym. Jakkolwiek niekt�re kobiety maj� w swych marzeniach potrzeby bycia zdobywan�, ale te marzenia dotycz� nie tyle faktu seksualnego zdobycia, ile aktywnego zachowania ze strony podobaj�cego si� m�czyzny. Pragn� po prostu zainteresowania i ak-tywno�ci z jego strony. Zaledwie minimalny odsetek kobiet ujawnia oczekiwania prawdziwego gwa�tu, ale dotyczy to osobowo�ci maso-chistycznych.
Nast�pstwa gwa�tu zatem najwi�kszy odd�wi�k znajduj� u '/10 populacji ofiar, kt�re wymagaj� specjalistycznej psychoterapii, u in-nych natomiast doznania psychiczne s� kr�tkotrwa�e i dzi�ki pomocy otoczenia mijaj� bez wi�kszych szk�d. Szczeg�lnie dramatycznym nast�pstwem gwa�tu jest ci��a u tych kobiet, kt�rych zasady sprzeci-wiaj� si� przerwaniu ci��y; s� one rozdarte mi�dzy swymi zasadami a nast�pstwem gwa�tu. Je�eli nawet dojdzie do przerwania ci��y, to nast�pstwa psychiczne gwa�tu pozostaj� d�ugo.
ZABURZENIA U MʯCZYZN
�CZTERDZIESTOLATEK"
Z r�nych bada� naukowych wynika, �e w wie-
ku 40�60 la� prawie po�owa m�czyzn ma jakie� problemy i zabu-rzenia seksualne, w tym '/10 wynika z przyczyn organicznych (choro-by, za�ywanie lek�w, alkoholu, niko�ynizm i�d.). Odsetek przyczyn or-ganicznych stopniowo ro�nie z wiekiem. Zakres tej patologii u m�-czyzn nie wynika bynajmniej z faktu wieku biologicznego. Ihsan Al-lssa stwierdza, �e to m�czy�ni przez sw�j tryb �ycia (po�piech, brak wypo-czynku, palenie i picie) w wi�kszo�ci przypadk�w sami sobie szkodz�.
U wielu m�czyzn oko�o 40 ro-
ku �ycia pojawiaj� si� problemy
w roli seksualnej i m�skiej. Po-
legaj� one na poczuciu os�abie-
nia poziomu libido, zmniejszenia
sprawno�ci seksualnej. Objawy
te najpierw s� okresowe, ale za-
czynaj� si� powtarza�. Innym
problemem jest poczucie zmiany
swej atrakcyjno�ci zewn�trznej,
np. �ysienie, brzuszek, spadek
si�y, cz�stsze zm�czenia. Poja-
wia si� zagro�enie co do po-
czucia w�asnej warto�ci m�skiej.
Proces ten wi��e si� z cz�stym
w tym wieku bilansem osi�gni��
i nie zaspokojonych aspiracji �y-
ciowych. Por�wnuje si� to, co zo-
sta�o osi�gni�te (pozycja zawo-
dowa, status materialny, pozycja
spo�eczna, wykszta�cenie, atrak-
cyjno�� ma��e�stwa, rodziny,
potwierdzenie si� w roli miczy-
zny) z tym, co mie�ci�o si� w
m�odzie�czych planach i aspi-
racjach. Im wi�ksza jest frustracja
w tym por�wnaniu, tym wi�kszy b�dzie jej wp�yw na samoocen� m�sko�ci. Natomiast im wi�ksze b�dzie poczucie zaspokojenia w�a-snych aspiracji i potrzeb, tym mniejsze zazwyczaj bywa, lub wcale go nie ma poczucie zagro�enia w roli m�skiej.
Mechanizm ten jest zrozumia�y, w tym wieku bowiem sytuacja zawodowa, rodzinna i spo�eczna jest w miar� ustabilizowana. M�-czyzna zdaje sobie spraw� z tego, co osi�gn�� oraz na co mo�e jeszcze liczy�. Zna w�asne ograniczenia, mo�liwo�ci i szans� w przy-sz�o�ci. Je�eli globalny obraz w�asnych sukces�w i osi�gni�� nie wypada pozytywnie, to nast�puje w wielu przypadkach zwrot w kie-runku szans w roli m�skiej i seksualnej. Tym nale�y t�umaczy� fakt nawi�zywania romans�w przez m�czyzn, kt�re w wieku 40�49 lat s� w ich �yciu najcz�stsze. Romanse te poprawiaj� im samopoczucie, s� form� ucieczki do innych problem�w, dostarczaj� wzmocnie�
i przekonania, i� nie zmarnowa�o si� �ycia.
Wa�n� rol� w tych mechanizmach �ycia psychicznego m�czyzny spe�nia jego partnerka. Je�eli bowiem dostarcza ona wzmocnie� m�-czy�nie, podkre�la jego sukcesy i osi�gni�cia, zmniejsza napi�cia wynikaj�ce z frustracji zawodowych itp., to potrzeba uzyskania po-205