|
Tak więc problemy rehabilitacyjne w reumatologii nie
ograniczają się tylko do fizjoterapii, ale również obejmują dwie
pozostałe dziedziny - socjalną i zawodową. Reumatoidalne
zapalenie stawówjest chorobą postępującą, co stwarza choremu
trudności w akceptacji swojego kalectwa, a tym samym ogranicza
motywację do czynnej współpracy z zespołem rehabilitacji. Dlatego
też pacjenci z reumatoidalnym zapaleniem stawów stanowią odrębną
grupę chorych (w odróżnieniu np. od osób amputowanych) i z powodu
postępującej dysfunkcji wymagają specjalnego podejścia
psychologicznego. Również postępujący proces chorobowy ogranicza
możliwości realizacji długoterminowego programu rehabilitacji.
Okresowo występujące nowe rzuty choroby i dalsze destrukcje
narządu ruchu zmniejszają często nie tylko sytuację sprawnościową
chorego, ale również socjalną i zawodową. Kolejną odrębnością
rehabilitacji chorych na r.z.s. jest umiejscowienie zmian w wielu
odcinkach narządu ruchu, co ogranicza możliwość kompensacji.
Chory z porażeniami obu kończyn dolnych, aparatami ortopedycznymi
kompensuje brak stabilizacji kończyn, ale dynamikę chodu
kompensuje kulami i zdrowymi, mocnymi kończynami górnymi.
Możliwości kompensacji dysfunkcji narządu ruchu u chorych na
r.z.s. są ograniczone. Chore i bolące kolano trudno jest odciążyć
kulą trzymaną w chorej i bolącej ręce. Kolejną specyfiką
leczniczego usprawniania chorych na r.z.s. jest ich tolerancja
na ból. Akceptacja bólu, który towarzyszy np. pierwszym
ćwiczeniom stawu kolanowego po operacji łąkotki, jest możliwa,
gdyż każde dalsze zgięcie stawu kolanowego osiągnięte jednego
dnia z bólem, będzie w ciągu następnych dni bezbólowe. W
chorobach reumatycznych, a w szczególności w r.z.s., ból jest
podstawowym objawem i towarzyszy każdej aktywności ruchowej.
Nauczyć chorego żyć z bólem to trudne zadanie dla fzjoterapeuty,
a rozwiązanie polega nie tylko na podaniu pewnych technik ćwiczeń
i metod poruszania się, ale również na właściwym działaniu
psychologicznym. 10.2. PATOMECHANIKA I PRZECIĄŻENIA 10.2.1.
PODSTAWY PATOMECHANIKI NARZĄDU RUCHU W CHOROBACH REUMATYCZNYCH
Większość chorób reumatycznych objawia się destrukcją stawów. W
r.z.s. proces o charakterze zapalnym niszczy stopniowo chrząstkę
stawową przez narastającą na nią ziarninę (ryc. 10.2). W zmianach
zwyrodnieniowych proces destrukcji zaczyna się od chrząstki
stawowej. W etiologii i przebiegu te 2 postacie chorób
reumatycznych są różne. W patomechanice ruchu są one zbliżone,
gdyż oba procesy prowadzą do uszkodzenia elementów stawowych:
chrząstek stawowych, kości, układów więzadłowych i części
miękkich. W większości stawów kończyn górnych i dolnych ruch
między powierzchniami stawowymi odbywa się na zasadzie wzajemnego
poślizgu obu powierzchni stawowych. Zdrowa chrząstka stawowa jest
idealnie gładka, współczynnik tarcia jest zbliżony do zera.
Najnowsze endoprotezy stawowe mają współczynnik tarcia 10-krotnie
większy. W stawach kolanowych, skokowym;. barkowym, nadgarstkowym
i w stawach palców kończyn górnych i dolnych ruch odbywa się na
zasadzie przetaczania (maksymalnie 20% ruchu) i poślizgu (ryc.
10:3). W stawie łokciowym i biodrowym ze względu na zborność
powierzchni stawowych występuje tylko ruch poślizgu (ryc. 10.4).
Uszkodzenie chrząstki stawowej powoduje zwiększenie współczynnika
tarcia, co prowadzi do szybszej mechanicznej destrukcji danej
chrząstki stawowej. Zwiększone tarcie powierzchni stawowych
powoduje ból, który z kolei zwiększa odruchowo napięcie
mięśniowe, i wywołuje przeciążenie całego łańcucha kinetyczno-
dynamicznego kończyny. Zwiększenie napięcia mięśniowego powoduŻe
również wadliwe ustawienie poszczególnych odcinków narządu ruchu,
co prowadzi do deformacji kończyn (przykurcze), które nie leczone
we wczesnym okresie ulegają utrwaleniu. Zapobieganie deformacjom
jest pierwszym zadaniem leczniczego usprawnienia. Każda powstała
deformacja powoduje zaburzenie prawidłowych wzorców ruchowych,
a tym samym wywołuje przeciążenie całego systemu. Leczenie
istniejących deformacji lub zapobieganie narastaniu ich jest
kolejnym etapem programu leczenia. Stabilność narządu ruchu
|
