Mam na
myśli ich specyficzny szyk. Wiedza ta będzie Ci potrzebna podczas
przekazywania pytań, nie zmarnuje się jednak także jeśli chodzi
o Twoją ogólną wiedzę gramatyczną.
Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska
MOWA ZALEŻNA JEST PROSTA! - darmowy fragment - kliknij po więcej
● str. 14
Anna Kowalczewska
Aby w ogóle można było mówić o „zdaniu”, potrzebny jest podmiot
i orzeczenie. Podmiot to – upraszczając – wykonawca czynności lub
rzecz za nią odpowiedzialna. Orzeczenie zaś – to czynność właśnie.
Orzeczenie może występować w różnych czasach i konstrukcjach.
Mając w wypowiedzeniu te dwa elementy, możemy już mówić
o zdaniu. Inne ważniejsze części zdania to dopełnienie –
upraszczając – obiekt czynności, i okolicznik – ogólnie mówiąc –
okoliczności związane z czynnością (czas, miejsce, sposób wykonania
itd.).
Język polski jest językiem fleksyjnym, co oznacza, że wyrazy
podlegają odmianie przez osoby i przypadki. Jedno słowo może
występować w wielu wariantach, z różnymi końcówkami, co pomaga
zidentyfikować wzajemne relacje wyrazów w zdaniu – czyli „co jest
czym”. Obecność końcówek fleksyjnych sprawia, że przestawienie
wyrazów, nawet niezbyt ładne stylistycznie, wciąż nie powoduje
zakłóceń w rozumieniu o co chodzi. Czy powiesz „Wczoraj dostałem
pracę.”, czy „Pracę wczoraj dostałem.”, czy „Pracę dostałem
wczoraj.”, czy jeszcze jakoś inaczej przestawiając wyrazy – za każdym
razem rozumiesz wypowiedź identycznie. W języku angielskim jest
inaczej. Wyrazy w zasadzie nie podlegają odmianom (prócz liczby
pojedynczej i mnogiej i z drobnymi wyjątkami w postaci zaimków,
niekiedy można także zidentyfikować osobę po formie czasownika –
jak np. w czasie the Present Simple trzecią osobę liczby pojedynczej
po końcówce -s). Nie ma więc generalnie końcówek, czy innych
fleksyjnych wskazówek dotyczących roli wyrazu w zdaniu. Jakoś ci
Anglicy muszą sobie jednak radzić... No i radzą sobie – dzięki
Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska
MOWA ZALEŻNA JEST PROSTA! - darmowy fragment - kliknij po więcej
● str. 15
Anna Kowalczewska
stałemu szykowi wyrazów w zdaniu, po którego układzie można
określić „co jest czym” i „kto jest kim”. Każda zmiana porządku
wyrazów może spowodować zmianę znaczenia zdania –
w szczególności dotyczy to pozycji podmiotu, orzeczenia
i dopełnienia. Tych ruszać po prostu nie wolno, nie wolno też,
zwłaszcza podczas tłumaczenia z polskiego na angielski, „myśleć po
polsku” i tłumaczyć wyraz po wyrazie. Może to spowodować poważne
konsekwencje i doprowadzić do kompletnego nieporozumienia.
Spójrzmy na szyk angielskiego zdania oznajmującego:
Podmiot
Orzeczenie
Reszta zdania
She
is swimming.
-
Mark
eats
lunch at work.
My friend
has bought
a new house lately.
The kitchen
is painted
yellow.
Our parents
are
at the meeting.
Zdania z tabeli tłumaczymy odpowiednio:
Ona pływa.
Mark jada lunch w pracy.
Mój przyjaciel kupił ostatnio nowy dom.
Kuchnia jest pomalowana na żółto.
Nasi rodzice są na spotkaniu.
Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska
MOWA ZALEŻNA JEST PROSTA! - darmowy fragment - kliknij po więcej
● str. 16
Anna Kowalczewska
Ta „reszta zdania” to to, co w zdaniu pojawić się może, ale nie musi.
Jak już powiedziałam – integralnymi jego składnikami są podmiot
i orzeczenie. Pierwszy przykład jest ilustracją faktu, że tylko te dwa
elementy już są zdaniem. W pozostałych trzech przykładach widać
zdania wzbogacone o dopełnienia i okoliczniki. Istnieją pewnie
słowa, czy nawet grupy słów, które mogą „wcisnąć się” pomiędzy
wskazane elementy, czy też pojawić się przed podmiotem (np.
określenie czasu, przysłówek częstotliwości i in.), lecz ten szkielet
jest podstawowy - nie będziemy w tym momencie rozpatrywać
wyjątków.
Popatrz jeszcze na kolumnę „orzeczenie”. Widać, że może być nim
jeden wyraz, dwa, a nawet więcej. Zależy to od czasu, czy też
konstrukcji czasownikowej. Też okaże się to istotne.
Przejdźmy do schematu pytań. Przede wszystkim należy rozróżnić
pomiędzy dwoma ich rodzajami. Mamy zatem pytania ogólne – na
nie otrzymać możemy odpowiedź twierdzącą lub przeczącą (w języku
polskim często rozpoczynają się od słowa „czy”), a także pytania
szczegółowe – na te odpowiedzią jest jakiś szczegół (na pytanie
rozpoczynające się od „kiedy?” odpowiedzią będzie określenie czasu;
„gdzie?” - miejsce; „ile?” - liczba lub ilość itd.).
Oto schemat dla pytań ogólnych, utworzonych na bazie przykładów
zdań oznajmujących z tabeli powyżej:
Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Anna Kowalczewska
MOWA ZALEŻNA JEST PROSTA! - darmowy fragment - kliknij po więcej
● str. 17
Anna Kowalczewska
Operator
Podmiot
Reszta
Reszta zdania
orzeczenia
Is
she
swimming?
-
Does
Mark
eat
lunch at work?
Has
your friend
bought
a new house lately?
Is
the kitchen
painted
yellow?
Are
our parents
-
at the meeting?
Tłumaczenie pytań z tabeli to kolejno:
Czy ona pływa?
Czy Mark jada lunch w pracy?
Czy twój przyjaciel kupił ostatnio nowy dom?
Czy kuchnia jest pomalowana na żółto?
Czy nasi rodzice są na spotkaniu?
Mam nadzieję, że wiesz, czym jest operator. Dla pewności –
przypomnę. Jest to tzw. „czasownik posiłkowy” - bo posiłkujemy się
nim, aby utworzyć pytanie poprzez przestawienie go przed podmiot
(lub umieszczenie go tam, gdy w zdaniu oznajmującym go nie widać,