G³ównie rozwija siê tematyka wspó³czesna w literaturze. Ale przecie¿ i Pozytywizm przynosi "Krzy¿aków" - czasy panowania W³adys³awa Jagie³³y - potêga Polski. Powieæ zawiera opis bitwy pod Grunwaldem wzorowany na D³ugoszu - zdaniem historyków - najlepszy opis batalistyczny w literaturze polskiej - rycerze piewaj¹ Bogurodzicê. G³ówny nacisk po³o¿ony na stosunki polsko-krzy¿ackie przed bitw¹. Przynosi rzetelne t³o historyczne - obyczaje na dworach, ¿ycie rodzinne, pojedynki. M³oda polska - pojawia siê Œredniowiecze - Wyspiañski - "Boles³aw Œmia³y", opisuje konflikt króla ze Stefanem ze Szczepanowa. "Wesele" - przybywa Zawisza Czarny (do poety). Kasprowicz - "Marcho³t gruby, a sprony". Baczyñski - "Ballada zimowa", Stanis³aw Grochowiak - "Œwiêty Szymon z S³upnik", "Gotyk", Ró¿ewicz - "Gotyk", Szymborska - "Miniatura redniowieczna", Sigrid Unsed - "Opowieæ o rycerzach okr¹g³ego sto³u", "Olaf syn Olduna", Berent - "¯ywe kamienie", A.Go³ubier - "Boles³aw Chrobry", Kossak-Szczucka - "Krzy¿owcy", Kuncewiczowa - "Tristan 46". Z jakimi epokami kojarzysz style: gotyk, barok, klasycyzm; omów je i podaj przyk³ady Gotyk - styl ten powsta³ ju¿ w po³owie XII wieku (kolebk¹ by³a Francja), osi¹gaj¹c rozkwit w XIII wieku i trwaj¹cy do koñca epoki; styl ten wi¹¿¹ badacze kultury œredniowiecznej z duchem scholastycznym i mistycznym dojrza³ego œredniowiecza. Jego cechami s¹ min.: lekkoœæ i hieratycznoœæ (monumentalizm, kultowoœæ, patos) konstrukcji, ostre ³uki, sklepienia krzy¿owo-¿ebrowe, wysokie okna z piêknymi kolorowymi witra¿ami, harmonijne po³¹czenie elementów zdobniczych, nastrój podnios³y wnêtrz, uwypuklony przez strzelistoœæ linii i grê œwiate³ (górne, wysokie partie koœcio³a symbolizowa³y niebo, by³y mocno naœwietlone, partie ni¿sze by³y ciemne i mniej ozdobne). Gotyk sta³ siê architektur¹ miasta: przede wszystkim wspania³ych katedr, ale tak¿e i budowli œwieckich: ratuszów, zamków, barbakanów, pa³aców i kamienic. W Polsce powsta³o wiele zabytków gotyckich, które choæ ustêpuj¹ takim arcydzie³om gotyku, jak np. katedra Notre Dame w Pary¿u, ukazuj¹ przejawy wysokiego kunsztu architektonicznego. Przede wszystkim jest tych zabytków wiele i s¹ one zaprojektowane z du¿ym rozmachem np. koœció³ Mariacki, katedry w Gdañsku i Wroc³awiu, Ratusz i Barbakan w Krakowie. W stylu póŸnego gotyku stworzy³ arcydzie³o, O³tarz Mariacki, Wit Stwosz. Sztuka gotycka, pe³na harmonii i subtelnoœci, d¹¿y³a do wyra¿enia odczuæ tajemniczych i wznios³ych, tycz¹cych siê wewnêtrznego œwiata cz³owieka. Nasycona jest ona pierwiastkami alegorycznymi i symbolicznymi, a artysta gotycki z niespodziewan¹ wprost ostroœci¹ wejrza³ w duchowe oblicze i idea³y ludzi swej epoki. Znalaz³o to min. odbicie w uduchowionych portretach malarskich i pos¹gach zarówno postaci religijnych, jak i œwieckich. Wœród wielu dzie³ ikonograficznych zwracaj¹ uwagê obrazy i rzeŸby Matki Boskiej. S¹ to przepiêkne wizerunki kobiece, delikatne i pe³ne wdziêku, opiewaj¹cy urodê i czar kobiety. Ikonografia gotycka wykazuje zadziwiaj¹cy silny zwi¹zek z literatur¹ hagiograficzn¹. Istnia³y du¿e zró¿nicowania regionalne, ale szczególne piêtno stylowe gotyku, z jego d¹¿eniem w górê, smuk³oœci¹ konstrukcji, sylwetek ludzkich, szlachetnoœci¹ linii i dba³oœci¹ o wi¹zanie elementów zdobniczych w ca³oœæ kompozycyjn¹, nadaje rozmaitym jego wariantom cechy uniwersalne.
|