|
Jednakże nie można całkowicie odrzucić argumentu, że przepisy ustawy wyborczej, w tym wypadku Ordynacji 2001, dotyczące rejestracji kandydatów przez okręgowe komisje wyborcze przewidują możliwość wniesienia skarg, do sądu jedynie w razie odmowy rejestracji kandydata. A zatem wadliwe zarejestrowanie kandydata podlega ocenie Sądu Najwyższego dopiero przy rozstrzyganiu o ważności wyborów10. Zarejestrowanie kandydata na senatora albo listy kandydatów na posłów na podstawie wykazu ze sfałszowanymi podpisami poparcia - które to przestępstwo wykryte byłoby już po dniu głosowania - może w określonej sytuacji mieć realny wpływ na wynik wyborów, na przykład jeśli kandydat na senatora zarejestrowany dzięki sfałszowanym podpisom poparcia otrzymał więcej głosów niż wynosi różnica między kandydatem, który uzyskał mandat, a następnym kandydatem, któremu zabrakło głosów do
uzyskania mandatu senatora.
Wskazać należy, że w art. 78 ust. l Ordynacji 2001 określono, iż protest wyborczy może być wniesiony, kiedy dopuszczono się przestępstwa przeciwko wyborom. Faktu tego nie wiąże się z jego skutkiem, polegającym na zniekształceniu warunków głosowania, zmianie wyników głosowania lub wyników wyborów. To dopiero po rozpatrzeniu protestu Sąd Najwyższy rozstrzygnie, czy przestępstwo miało wpływ na wynik wyborów.
W każdym przypadku, kiedy z treści protestu wynika zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy - niezależnie od tego, czy zachodzą wszystkie niezbędne przesłanki uzasadniające rozpatrzenie protestu, musi o tym niezwłocznie powiadomić Prokuratora Generalnego, który powinien spowodować wdrożenie odpowiedniego postępowania, mającego na celu wyjaśnienie, czy istotnie doszło do popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom.
10 Argument ten podniesiony został w zdaniu odrębnym do uchwały Sądu Najwyższego z 1995 r. stwierdzającej ważność wyboru Prezydenta RP. Oczywiście odnosił się on do kwestii rejestracji kandydata na Prezydenta RP, ale analogiczny 112 problem pojawia się przy rejestracji kandydatów na posłów i senatorów.
PROTESTY WYBORCZE. WAŻNOŚĆ WYBORÓW
Obowiązek zawiadamiania przez Sąd Najwyższy Prokuratora Generalnego o przestępstwie przeciwko wyborom wynika z ust. 3. Zasadny jednak wydaje się pogląd, że obowiązek ten rozciąga się również na przestępstwa określone w rozdziale 35 Ordynacji 2001, mimo że popełnienie tych przestępstw nie może być podstawą wniesienia protestu wyborczego.
Należy podkreślić, że postępowanie karne w przypadku przestępstwa przeciwko wyborom albo przestępstw określonych w rozdziale 35 Ordynacji 2001 zawsze będzie się toczyć, niezależnie od postępowania przed Sądem Najwyższym w sprawie stwierdzenia ważności wyborów do Sejmu i do Senatu.
Trzeba również zwrócić uwagę na to, że rozpatrzenie protestu wyborczego zarzucającego popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom musi być poprzedzone orzeczeniem sądu powszechnego w tej sprawie. Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego o ważności wyborów do Sejmu i do Senatu musi zapaść nie później niż w 90. dniu od dnia wyborów. Ten okres 3 miesięcy na wydanie prawomocnego wyroku w sprawie ewentualnego przestępstwa przeciwko wyborom może okazać się za krótki.
Art. 82.1. Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru posła lub senatora, przeciwko któremu wniesiono protest. W postępowaniu stosuje się odpowiednio art. 18 i 19 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 1994 r. Nr 13, póz. 48, z 1995 r. Nr 34, póz. 163, z 1996 r. Nr 77, póz. 367, z 1997 r. Nr 75, póz. 471, Nr 98, póz. 604, Nr 106, póz. 679 i Nr 124, póz. 782 oraz z 1999 r. Nr 75, póz. 853 i Nr 110, póz. 1255).
2. Rozstrzygnięcie, o którym mowa w ust. l, Sąd Najwyższy podejmuje, w formie uchwały, nie później niż w 90 dniu po dniu wyborów, na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej.
3. Sąd Najwyższy, podejmując uchwałę o nieważności wyborów lub nieważności wyboru posła lub senatora, stwierdza wygaśnięcie mandatów w zakresie unieważnienia oraz postanawia o przeprowadzeniu wyborów ponownych lub o podjęciu niektórych czynności wyborczych, wskazując czynność, od której należy ponowić postępowanie wyborcze. 113
PRZEPISY WSPÓLNE
4. Uchwalę Sądu Najwyższego przedstawia się niezwłocznie Prezydentowi Rzeczypospolitej oraz odpowiednio Marszałkowi Sejmu albo Marszałkowi Senatu, a także przesyła Państwowej Komisji Wyborczej,
5. Uchwałę Sądu Najwyższego ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
6. Wygaśnięcie mandatów, o których mowa w ust. 3, następuje w dniu
ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego.
Rozstrzygnięcie o ważności wyborów do Sejmu i do Senatu leży w kompetencjach Sądu Najwyższego, który podejmuje stosowną uchwalę w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych na podstawie;
1) sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą,
2) opinii trzyosobowych składów sędziowskich tej izby, które wcześniej rozpatrywały poszczególne protesty wyborcze. Uchwała Sądu Najwyższego zapada po przeprowadzeniu jawnej rozprawy na posiedzeniu przy obowiązkowym udziale Prokuratora Generalnego albo jego zastępcy oraz Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej. Uchwała Sądu Najwyższego stwierdzająca ważność albo nieważność wyborów do Sejmu i do Senatu musi być podjęta najpóźniej 90 dnia od przeprowadzenia wyborów.
|
