- W duchowym badaniu prze­prowadza siê te æwiczenia planowo. (...) Chodzi przy tym nie tylko o to, aby zamilk³o wszelkie rozu­mowe os¹dzanie, lecz równie¿ wszelkie uczucie nie­zadowolenia, niezgody lub te¿ przytakiwania. Szcze­gólnie troskliwie obserwowaæ musi siê uczeñ, czy nie ma w nim takich uczuæ, jeÅ“li ju¿ nie na wierz­chu, to choæby w najtajniejszym wnêtrzu jego du­szy. Musi np. przys³uchiwaæ siê rozumowaniu ludzi stoj¹cych pod jakimkolwiek wzglêdem o wiele od niego ni¿ej i zgnieϾ przy tym w sobie Å“wiadomoϾ swej umys³owej przewagi. - Po¿yteczne jest dla ka¿­dego przys³uchiwanie siê w ten sposób dzieciom. (...) W ten sposób doprowadzi uczeñ do tego, ¿e potrafi przys³uchiwaæ siê s³owom drugiego z zupe³­nym wy³¹czeniem siebie, swej osoby, swoich mniemañ i sposobu odczuwania. (...) Dopiero przez sta³e powtarzanie æwiczeñ tego rodzaju dŸwiêk sta­nie siê prawdziwym Å“rodkiem umo¿liwiaj¹cym po­strzeganie duszy i ducha. W ka¿dym razie niezbêd­ne jest przy tym zastosowanie najwiêkszej karnoÅ“ci wobec samego siebie. (...) JeÅ“li bowiem æwiczenia te wykonywaæ bêdzie w³¹cznie z tymi, które poda³em w odniesieniu do dŸwiêków w naturze, dusza wzbo­gaci siê o nowy zmys³ s³uchu. Bêdzie ona w stanie przyjmowaæ ze Å“wiata duchowego wiadomoÅ“ci nie znajduj¹ce wyrazu w dŸwiêkach zewnêtrznych, uchwyt­nych dla ucha fizycznego. Obudzi siê w niej s³ysze­nie “wewnêtrznego s³owa", tak i¿ uczniowi nauk tajemnych objawi¹ siê z wolna prawdy Å“wiata du­chowego, s³yszeæ bêdzie bowiem przemawianie na sposób duchowy. Wszelkie wy¿sze prawdy zdoby­wamy za poÅ“rednictwem takiego “wewnêtrznego przemawiania". (...) Nie nale¿y tego w ten sposób rozumieæ, ¿e zbêdne jest studiowanie pism wiedzy tajemnej przed uzyskaniem mo¿noÅ“ci s³yszenia “we­wnêtrznej mowy". (...) Nie s¹ to jedynie s³owa. (...)
OÅ’WIECENIE
Do oÅ“wiecenia prowadz¹ æwiczenia proste. (...) Do postrzegania objawów wewnêtrznego Å“wiat³a dojϾ mo¿na jedynie przez wykonywanie tych¿e æwiczeñ z cierpliwoÅ“ci¹, skrupulatnie i wytrwale. Rozpoczy­na siê je od ogl¹dania w sposób okreÅ“lony ró¿nych tworów przyrody, jak np. nieprzejrzystego, piêknie ukszta³towanego kamienia (kryszta³u), roÅ“liny czy zwierzêcia. Najpierw starajmy siê zwróciæ ca³¹ uwa­gê na porównanie kamienia ze zwierzêciem w spo­sób, jaki tutaj podam. MyÅ“li, które tu opiszê, musz¹ przechodziæ przez duszê wÅ“ród ¿ywych uczuæ. I niech ¿adna myÅ“l inna, ¿adne inne uczucie nie Å“mie siê wpl¹taæ i przeszkadzaæ intensywnemu, uwa¿ne­mu przygl¹daniu siê. Mówmy sobie: “Kamieñ ma postaæ i zwierzê ma postaæ. Kamieñ spoczywa spo­kojnie na swoim miejscu. Zwierzê zmienia swoje miejsce. Popêd (¿¹dza) powoduje, ¿e zwierzê zmie­nia miejsca pobytu. Do zaspokojenia popêdów s³u­Â¿y mu ca³a jego postaæ. Jego cz³onki, jego narz¹dy wykszta³cone s¹ w zgodzie z tymi popêdami. Postaæ kamienia stworzy³y nie ¿¹dze, lecz si³y od ¿¹dz wol­ne". JeÅ“li siê intensywnie w tych myÅ“lach pogr¹¿y­my, i przy tym z napiêt¹ uwag¹ przygl¹daæ siê bê­dziemy kamieniowi i zwierzêciu, wtedy o¿yj¹ w du­szy dwa zupe³nie odmienne rodzaje uczucia. Od kamienia p³ynie do duszy naszej jeden rodzaj uczu­cia, od zwierzêcia drugi rodzaj. Z pocz¹tku sprawa prawdopodobnie nie uda siê; lecz z czasem, przy prawdziwie cierpliwym æwiczeniu, te uczucia siê pojawi¹. (...) Z pocz¹tku trwaj¹ one tylko tak d³ugo, jak d³ugo trwa samo ogl¹danie, póŸniej dzia³aj¹ i w dalszym ci¹gu, a wtedy staj¹ siê w duszy czymÅ“ ¿ywym. Wystarczy wtedy tylko zastanowiæ siê, a oba uczucia pojawi¹ siê zawsze, tak¿e i bez ogl¹dania zewnêtrznego przedmiotu. - Z tych uczuæ i myÅ“li z nimi zwi¹zanych tworz¹ siê narz¹dy jasnowi­dzenia. - Gdy przyjrzymy siê póŸniej tak¿e i roÅ“li-