., twa kulturalnego i instytucjonalnego - terminem przyj�tym w statucie Rady;~b Europy oraz w pierwszym i wci�� podstawowym dokumencie tej organizacji,;;` popularnie znanym Europejsk� Konwencj� Praw Cz�owieka.
W kr�gu oddzia�ywania niemieckiej kultury prawniczej, do kt�rego pod'y tym wzgl�dem zalicza si� tak�e Polska, podstawow� prawno-polityczn� kon-: strukcj� odnosz�c� si� do stosunku mi�dzy aparatem pa�stwowym i prawem jest', jednak konstrukcja "pa�stwa prawnego". Znalaz�a ona - w postaci "socjalnego
pa�stwa prawnego" - odzwierciedlenie w konstytucji RFN. Pod postaci� "demokratycznego pa�stwa prawnego" trafi�a tak�e do naszego ustroju konstytucyjnego ju� w ko�cu 1989 r., znajduj�c nast�pnie, oczywi�cie, odzwierciedlenie w aktualnej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Konstrukcja pa�stwa prawnego nawi�zuje do my�li wybitnego niemieckiego filozofa, r�wnie� filozofa prawa, Immanuela Kanta (1724-1804), a explicite sformu�owa� j� prawnik i politolog, przedstawiciel wczesnego niemieckiego liberalizmu zesz�ego stulecia, Robert von Mohl (1799-1875), w ksi��ce pod wymownym tytu�em Nauka policji zgodnie z zasadami pa�stwa prawnego, wydanej w latach 1832-1834.
"Pa�stwo prawne" by�o i jest traktowane jako przeciwie�stwo "pa�stwa policyjnego", to jest pa�stwa, w kt�rym obywatel nie ma �adnych prawnych �rodk�w ochrony przed samowol� organ�w i urz�dnik�w pa�stwowych. W rezultacie konstrukcja pa�stwa prawnego jest nie tyle podsumowaniem ca�o�ci zasad ustroju politycznego, co pragmatyczn�, dostosowan� do warunk�w miejsca i czasu kodyfikacj� gwarancji praw jednostki. W tych warunkach jest oczywiste, �e jej istotn� - je�li nie najistotniejsz� - cz�ci� sk�adow� sta�a si� s�dowa kontrola decyzji administracyjnych, wykonywana - tak jak to si� wyklarowa�o w XIX w. w Niemczech - przez szczeg�lne s�dy administracyjne.
Niezale�nie wi�c od ideowych r�nic, jakie mog� dzieli� konstrukcj� "rz�d�w prawa" i konstrukcj� "pa�stwa prawnego", w odniesieniu do administracji obie one zak�adaj� istnienie s�dowej kontroli akt�w administracyjnych (indywidualnych i generalnych). Wsp�czesna administracja nie mo�e istnie� bez takiej kontroli, ale te� coraz bardziej odczuwa si� potrzeb� funkcjonowania tak�e innych instytucji, kt�re sprawi�, �e b�dzie ona dzia�a� w ramach i na podstawie przepis�w prawa.
Dzialanie administracji na podstawie przepis�w prawa - to nie tylko dzia�anie zgodne z przepisami administracyjnego prawa ustrojowego i materialnego. To r�wnie� dzia�anie zgodne z przepisami administracyjnego prawa formalnego, tzn. procedury administracyjnej. Tradycyjnym podej�ciem do zagadnie� procedury - procedury przed organami administracji publicznej, a nie s�dami administracyjnymi - by�o traktowanie jej jako wewn�trznej sprawy administracji. Przedmiotem zainteresowania prawnik�w by� efekt procedury w postaci decyzji administracyjnej, mog�cy stanowi� przedmiot skargi do s�du administracyjnego, a nie sama procedura.
Przyj�ta w Austrii w 1875 r. zasada, gdzie indziej w�wczas nieznana, �e do s�du administracyjnego mo�na si� skar�y� dopiero po wyczerpaniu �rodk�w przys�uguj�cych w ramach post�powania administracyjnego, spowodowa�a zainteresowanie Trybuna�u Administracyjnego kwestiami formalnego prawa administracyjnego. W rezultacie orzecznictwo Trybuna�u zacz�o ksztaltowa� zasady tego prawa, stopniowo formu�owane przez ustawodawstwo: najpierw ramowo w 1896 r., potem szczeg�owo - w 1925 roku.
Ustawodawstwo austriackie sta�o si� wzorem dla kraj�w znajduj�cych si� pod wp�ywem austriackiego modelu s�downictwa administracyjnego. W �lad za Austri� kodyfikacji procedury administracyjnej dokonano w Czechos�owacji, w Jugos�awii oraz w 1928 r. w Polsce. Przedwojenna kodyfikacja (stanowi�o j� rozporz�dzenie Prezydenta RP z 1928 r. o post�powaniu administracyjnym) sta�a si� podstaw� polskiego kodeksu post�powania administracyjnego, wydanego w 1960 r. i gruntownie znowelizowanego w latach 1980 i 1990 oraz ostatnio, w zwi�zku z reform� samorz�dow�, w 1998 r. (dopiero w ramach tej ostatniej nowelizacji, warto zauwa�y�, wprowadzono do kodeksu termin administracja publiczna na miejsce typowej dla okresu PRL administracji pa�stwowej).