Do pierwszej kategorii (a) zalicza si� Komisj�, Rad� i pa�stwa cz�on-
kowskie. Podmioty te mog� wnosi� do Trybuna�u skargi w przypadku ka�-
dego naruszenia prawa wsp�lnotowego i nie musz� wykazywa� si� �ad-
nym szczeg�lnym interesem prawnym. Dotyczy to w szczeg�lno�ci Komisji,
kt�ra - zgodnie z art. 211 (d. art. 155) Traktatu WE - �zapewnia stosowanie
postanowie� niniejszego Traktatu i �rodk�w podj�tych przez instytucje na
jego podstawie". Traktaty za�o�ycielskie nie zawieraj� tak wyra�nego po-
stanowienia w odniesieniu do Rady i pa�stw cz�onkowskich. Jednak jest
spraw� oczywist�, �e zar�wno Rada, jak i pa�stwa cz�onkowskie s� r�w-
nie� zobowi�zane do czuwania nad przestrzeganiem prawa wsp�lnotowe-
go i z tego wzgl�du przys�uguj� im takie same kompetencje.
Czynna legitymacja procesowa oznacza w przypadku tych podmiot�w
przede wszystkim to, �e mog� one wnosi� skargi przeciwko wszystkim wi�-
��cym aktom prawnym organ�w wsp�lnotowych.
68 M. Schweitzer, W. Hummer, op. cit., s. 137-138.
119
Kategoria powod�w nieuprzywilejowanych (b) obejmuje wszystkie osoby
fizyczne i prawne. Ich czynna legitymacja procesowa ograniczona jest do
spraw dotycz�cych ich bezpo�rednio i indywidualne. Oznacza to, �e nie
mog� one wnosi� skarg przeciwko rozporz�dzeniom i dyrektywom. Dalej,
nie mog� one wnosi� skarg przeciwko decyzjom skierowanym do innych
podmiot�w, nie dotykaj�cym w �adnej mierze ich interes�w.
Kategori� powod�w cz�ciowo uprzywilejowanych (c) wprowadzi� Traktat
z Maastricht i obejmuje ona Parlament Europejski oraz Europejski Bank Cen-
tralny (do czasu jego powstania uprawnienie to przys�uguje Europejskiemu
Instytutowi Monetarnemu). Instytucje te mog� wyst�powa� ze skargami
przeciwko wi���cym aktom prawnym wy��cznie w celu obrony swoich
uprawnie�. Sprawa ta ma ciekawy pocz�tek w zwi�zku ze spraw� �Cher-
noby�". Artyku� 173 (obecnie art. 230), dotycz�cy post�powania o unie-
wa�nienie akt�w prawnych organ�w wsp�lnotowych, nie wymienia� Parla-
mentu w�r�d powod�w uprawnionych do wszcz�cia post�powania,
a Trybuna� - stosownie do tego - odrzuca� skargi Parlamentu. W 1988 r.
Parlament Europejski wni�s� jednak skarg� o uniewa�nienie rozporz�dze-
nia Rady z 1987 r., wydanego w zwi�zku z katastrof� w Czernobylu. Przy
wydawaniu tego rozporz�dzenia przyj�to, zgodnie z podstaw� prawn� przy-
j�t� przez Komisj�, procedur� konsultacyjn�, podczas gdy Parlament by�
zdania, �e powinna by� zastosowana procedura wsp�pracy69. Trybuna�
przyj�� skarg� uzasadniaj�c to wzgl�dem na zachowanie r�wnowagi in-
stytucjonalnej. Trybuna� stwierdzi� istnienie luki w Traktacie i orzek� do-
puszczalno�� wnoszenia przez Parlament skarg o uniewa�nienie akt�w
Rady lub Komisji w takim zakresie, w jakim zmierza ona do ochrony pre-
rogatyw Parlamentu70. Traktat z Maastricht uwzgl�dni� zdanie Trybuna�u
i wprowadzi� do art. 173 odpowiedni� zmian�. Uwzgl�dniaj�c tak�e Euro-
pejski Bank Centralny utworzono w ten spos�b kategori� powod�w cz�-
�ciowo uprzywilejowanych.
Jak ju� wspomniano przy omawianiu Europejskiego Trybuna�u Sprawie-
dliwo�ci, wyst�puj� cztery g��wne rodzaje post�powania przed Trybuna�em:
- post�powanie konstytucyjnoprawne - obejmuj�ce spory pomi�dzy pa�-
stwami cz�onkowskimi, spory pomi�dzy pa�stwami cz�onkowskimi a orga-
nami wsp�lnotowymi oraz spory pomi�dzy samymi organami wsp�lnotowymi;
- post�powanie administracyjnoprawne - obejmuj�ce spory pomi�dzy or-
ganami wsp�lnotowymi a osobami fizycznymi i prawnymi (obecnie spory te
69 Stan faktyczny sprawy, zob. Orzecznictwo, s. 86.
70 Tam�e, Sprawa C-70/88 (�Chernoby�"), s. 87-88.
120
przekazane zosta�y do S�du Pierwszej Instancji, a Trybuna� wyst�puje tu
jako instancja odwo�awcza);
- pozosta�e post�powania obejmuj�ce przede wszystkim post�powanie
w sprawie orzecze� wst�pnych oraz post�powanie sui generis (np. wyda-
wanie opinii lub post�powanie dotycz�ce z�o�enia z urz�du cz�onka Komisji);
- post�powanie odwo�awcze od orzecze� S�du Pierwszej Instancji.
Obok powy�szej systematyki wyst�puje podzia� post�powa� wed�ug
nast�puj�cego kryterium: - post�powanie wynikaj�ce ze skarg bezpo�rednich,
- pozosta�e post�powania, - post�powanie odwo�awcze71. Zgodnie z tym
podzia�em ni�ej zostan� om�wione g��wne rodzaje skarg i post�powa�.
� 2. Zasady procedury
Post�powanie przed Europejskim Trybuna�em Sprawiedliwo�ci uregulo-
wane jest w Traktatach za�o�ycielskich, Statutach Trybuna��w trzech Wsp�l-
not oraz we wsp�lnym regulaminie post�powania. Post�powanie przed S�-
dem Pierwszej Instancji oparte jest zasadniczo na wy�ej wymienionych
Statutach i regulaminie (zob. rozdz. III, � 8). Zagadnienia zwi�zane z prze-
kazywaniem niew�a�ciwie skierowanych pism procesowych i unikaniem ne-
gatywnych spor�w kompetencyjnych pomi�dzy Trybuna�em Sprawiedliwo-
�ci a S�dem Pierwszej Instancji om�wiono wcze�niej.
W post�powaniu przed Trybuna�em strony reprezentowane s� przez swo-
ch przedstawicieli. Wed�ug art. 17 Statutu Trybuna�u pa�stwa cz�onkow-
skie i organy Wsp�lnot reprezentowane s� przez pe�nomocnik�w, kt�rzy