11]
Reporta� - uobecnienie prawdy o cz�owieku...
233
�LAD 3: Warto�� faktograficzn� maj� r�wnie� do��czane do reporta�y prasowych i ksi��kowych fotografie, mapy, szkice. Pomagaj� one odbiorcy wyobrazi� sobie w szczeg�ach �wiat, kt�ry jest przedmiotem reporta�u. Mog� mie� charakter towarzysz�cej s�ownemu opisowi ilustracji, zast�powa� ten opis lub go interpretowa� [por. reprodukcja obrazu Jerzego Dudy-Gracza wyeksponowana ponad reporterskim opisem dzie�a w "Przemienieniu w Toporowie", a tak�e ca�e cykle fotograficzne do��czane do reporta�y Barbary Wachowicz czy Melchiora Wa�kowicza albo stosowane w najnowszej prasie publikowanie obok siebie reporta�u pisanego oraz fotoreporta�u po��czonych wsp�lnym w�tkiem tematycznym, jak reporta� "Kot�ownia" Wojciecha Tochmana ilustrowany zdj�ciami Jerzego Gumow-skiego i towarzysz�cy mu fotoreporta� "Jama Borisava�" Jerzego Gumow-skiego ilustrowany komentarzem Wojciecha Tochmana - w "Magazynie Gazety" z 4.10.2001, s. 6-11 i 12-13].
�LAD 4: Poprzez przytaczanie wypowiedzi postaci w mowie niezale�nej stworzenie odbiorcy szansy na wcielenie si� w role s�uchacza i powiernika, kt�ry bez po�rednictwa os�b trzecich mo�e "na w�asne uszy" pozna� my�li i emocje bohater�w, a �ledz�c w�a�ciwo�ci ich zindywidualizowanej, cz�sto zabarwionej gwarowo lub �rodowiskowo mowy, pozna� te� ich samych (por. prostot�, bezpo�rednio��, ekspresy wno�� i szczero�� wypowiedzi "pana z rowerem" oraz zdystansowanie, pow�ci�gliwo�� i przemy�lenie s��w ksi�dza - w "Przemienieniu w Toporowie" czy funkcja prezentatywna niegramatyczno�ci i angielskich wstawek mowy polskiego �yda w�druj�cego wraz z reporterem po Dublinie - w "Jestem Bloom", por. cytat [5]).
�LAD 5: Semantycznie motywowane operowanie formami czas�w gramatycznych, kt�re pozwala reporterowi na przybli�anie do odbiorcy (czas tera�niejszy) i oddalanie (czas przesz�y) perspektywy oraz zamykanie (aspekt dokonany czasownika) i otwieranie (aspekt niedokonany) �wiata przed czytelnikiem. W "Przemienieniu w Toporowie" dominuje czas tera�niejszy (a wiec tak�e aspekt niedokonany), b�d�cy czasem spotkania reportera z mieszka�cami wsi i w��czaj�cy czas odbioru tekstu do �wiata przedstawionego.
Znacznie bardziej skomplikowane uk�ady czasowe znajdziemy w reporta�u Barbary Wachowicz "Malwy na lewadach", gdzie ka�dy z czas�w gramatycznych skupia w sobie wiele r�nych czas�w realnych. I tak czas
234
GATUNKI WYPOWIEDZI w ANALIZIE STYLISTYCZNEJ