Niekt�re z nich okre�laj� zasady post�powania, do jakiego obowi�zany jest pracodawca w stosunku do ka�dego pracownika, i ich niewype�nienie przez pracodawc� rodzi po stronie pracownika prawo dochodzenia ich realizacji. Obowi�zki te s� bowiem elementem tre�ci stosunku pracy, kt�remu odpowiadaj� okre�lone uprawnienia poszczeg�lnego pracownika (np. prawo do bezpiecznych i higienicznych warunk�w pracy, prawo do terminowego i prawid�owego otrzymywania wynagrodzenia). Inne obowi�zki pracodawcy maj� charakter organizacyj-
160
no-porz�dkowy, nak�adaj�c na kierownictwo zak�ad�w pracy obowi�zek w�a�ciwego organizowania proces�w produkcyjnych, stwarzania warunk�w sprzyjaj�cych wykorzystaniu kwalifikacji i zdolno�ci osobistych pracownik�w oraz osi�ganiu przez nich wysokiej efektywno�ci pracy. S� to wi�c przede wszystkim obowi�zki pracodawcy wobec organu za�o�ycielskiego. Niekt�re wreszcie obowi�zki pracodawcy, takie jak obowi�zek u�atwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz obowi�zek zaspokajania socjalnych potrzeb pracownik�w, s� obowi�zkami wobec ca�ej za�ogi. Nie mog� wi�c by� one podstaw� indywidualnych roszcze� poszczeg�lnych pracownik�w, a ich realizacja mo�e by� dochodzona w trybie interwencyjnym przez zarz�d zak�adowej organizacji zwi�zkowej.
Do wykonania obowi�zk�w spoczywaj�cych na pracodawcy obowi�zany jest kierownik zak�adu pracy lub organ zarz�dzaj�cy zak�adem. Oni bowiem, zgodnie z art. 31 k.p., reprezentuj� pracodawc� wobec pracownik�w i dzia�aj� w jego imieniu. Na kierowniku zak�adu pracy lub organie zarz�dzaj�cym zak�adem spoczywa jednak, w g��wnej mierze, og�lna kontrola nale�ytego wykonywania tych obowi�zk�w. Natomiast konkretna realizacja wymienionych obowi�zk�w obci��a kierownik�w poszczeg�lnych kom�rek organizacyjnych zak�adu pracy (kierownik�w dzia��w, wydzia��w, mistrz�w, brygadzist�w), kt�rzy obowi�zani s� - w granicach swoich kompetencji - zapewni� ich przestrzeganie.
2. OBOWI�ZEK PRAWID�OWEGO ZATRUDNIANIA PRACOWNIK�W
Na czo�o obowi�zk�w pracodawcy, z uwagi na kolejno�� ich powstania, wysuwa si� obowi�zek prawid�owego zatrudniania pracownik�w. Na jego tre�� sk�ada si� zatrudnianie pracownik�w zgodnie z ich kwalifikacjami, stanem zdrowia i przy pracach dozwolonych dla danych os�b (kobiety, m�odociani) oraz zaznajamianie podejmuj�cych prac� pracownik�w z zakresem ich obowi�zk�w i przys�uguj�cymi im uprawnieniami.
Zatrudniaj�c pracownika, pracodawca nie tylko jest obowi�zany sprawdzi� posiadane przez niego kwalifikacje, ale r�wnie� zatrudni� go zgodnie z tymi kwalifikacjami. Ustalaj�c wi�c w zawieranej umowie o prac� rodzaj pracy, kt�r� b�dzie wykonywa� pracownik, pracodawca powinien okre�li� go w taki spos�b, by odpowiada� on posiadanym przez pracownika kwalifikacjom, zar�wno teoretycznym, jak i praktycznym, oraz by� zgodny z posiadanym przez niego do�wiadczeniem zawodowym. Ustalenie to ma istotne znaczenie prawne, poci�gaj�ce za sob� okre�lone konsekwencje. W przypadkach bowiem, gdy pracownik zostanie zatrudniony niezgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, nie mo�e ponosi� skutk�w pope�nianych b��d�w w pracy, wynikaj�-
161
cych z braku tych kwalifikacji, kt�re trudno w�wczas zakwalifikowa� jako zawinione przez pracownika.
Przyjmuj�c pracownika do pracy pracodawca powinien, w celu stwierdzenia braku przeciwwskaza� do pracy na okre�lonym stanowisku, skierowa� go na wst�pne badania lekarskie. Obowi�zany jest tak�e poinformowa� pracownika o ryzyku zawodowym, kt�re wi��e si� z przewidzian� do wykonywania prac� oraz o zasadach ochrony przed zagro�eniami powstaj�cymi w procesie pracy.
W momencie zatrudniania pracownik�w pracodawca obowi�zany jest zaznajomi� ich z zakresem ich obowi�zk�w, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami (art. 94 pkt l k.p.). Powinien wi�c sprecyzowa� mo�liwie jak najbardziej konkretnie zakres obowi�zk�w, jakie w zwi�zku z danym stanowiskiem, funkcj� lub wykonywanym zawodem b�d� spoczywa�y na pracowniku, poinstruowa� go o sposobach wykonywania pracy, stosowanych irietodach i technikach pracy, obowi�zku przestrzegania przepis�w i zasad bezpiecze�stwa i higieny pracy. Powinien r�wnie� zaznajomi� pracownik�w z przys�uguj�cymi im uprawnieniami, a zw�aszcza ze szczeg�lnymi uprawnieniami zwi�zanymi z wykonywan� funkcj� i sposobem, w jaki mog� z nich korzysta�.
3. OBOWI�ZEK ORGANIZOWANIA l KIEROWANIA PROCESEM PRACY