C�kalska-Zborowska Aleksander Or�owski, Warszawa 1962. M. Por�bski Malowane dzieje. Warszawa 1961.
P
Padovano Jan Maria (w�a�c. Gianmaria Mosca), ur. ok. 1493, zm. 1574, w�. rze�biarz i architekt, od ok. 1532 dzia�aj�cy w Polsce. We W�oszech dzia�a� w Padwie, gdzie wykonywa� drobne prace rze�biarskie o tematyce mit. i rei. W Polsce pracowa� dla Zygmunta I Starego oraz jego rodziny, a tak�e dla duchownych i �wieckich mecenas�w. G��wne prace P.: cztery medale dla rodziny kr�lewskiej, nagrobki biskupa S. Ole�nickiego w katedrze w Poznaniu, biskupa S. Maciejowskiego w katedrze na Wawelu oraz najwy�szy w Polsce (ponad 11 m) - nagrobek hetmana J. Tarnowskiego i jego syna w katedrze w Tarnowie, cyborium w ko�ciele Mariackim w Krakowie i nisze dla nagrob-
A. Palladio, Villa Rotonda, Vicenza, 1550
k�w kr�lewskich w kaplicy Zygmunto-wskiej na Wawelu. W swej tw�rczo�ci rze�biarsko-arehitektonicznej stosowa� formy harmonijnego i pow�ci�gliwego klasycyzmu weneckiego. Z prac architektonicznych P. najwa�niejsza jest przebudowa krakowskich Sukiennic, kt�re ozdobi� rze�biarsk� attyk�; sta�a si� ona wzorcem na�ladowanym w poi. architekturze w XVII w.
H. Kozakiewiczowa Rzeiba XVI wieku w Polsce, Warszawa 1985.
Palladio Andrea (w�a�c. A. di Pi�tro), ur. 1508, zm. 1580, w�. architekt i teoretyk architektury; dzia�a� g�. w Vicenzy i Wenecji oraz ich okolicach. Budowle P. by�y wzorowane na rzym. sztuce antycznej;
Palloni
charakteryzuje je wielki porz�dek, uk�ady osiowe i centralne, monumentalna prostota i harmonia oraz pewien ch��d, wyni-kaj�cy* ze stosowania "czystej" architektury, pozbawionej zbyt bogatej dekoracji. Ich proporcje s� harmonijne, starannie wywa�one. W Yicenzy, nazywanej miastem Palladia, zbudowa� kilka pa�ac�w (m.in. Palazzo Thiene, Palazzo Chierica-ti) oraz wiele will, zar�wno w samym mie�cie, jak i w okolicach; najbardziej znan� z nich jest Villa Rotonda. W Wenecji wzni�s� dwa ko�cio�y: San Giorgio Maggiore i II Redentore. Zaprojektowa� te� w Vicenzy teatr, wzorowany na budowlach antycznych (Teatro Olimpico). P. jest autorem traktatu architektonicznego Cztery ksi�gi o architekturze, w kt�rym zawar� widoki i projekty budowli oraz swoj� teori� architektury. Tw�rczo�� P. silnie oddzia�a�a na architektur� czas�w p�niejszych i sta�a si� podstaw� opieraj�cej si� na regu�ach staro�ytnych architektury neoklasycystycznej XVIII i XIX w., zw�. w Anglii. W Polsce wp�yw dzie� P. zaznaczy� si� m.in. w budowlach D. Merliniego (Kr�likarnia w Warszawie) i S. Zawadzkiego (pa�ac w Lubostroniu), nawi�zuj�cych do Villa Rotonda.
Palloni Michel Angelo, ur. 1637, zm. ok. 1712, malarz w�., od 1674 dzia�aj�cy w Polsce, tw�rca barokowych polichromii �ciennych. Pocz�tkowo na us�ugach litewskiej rodziny Pac�w, od ok. 1684 nadworny malarz Jana III Sobieskiego. Zmar� prawdopodobnie w W�growie. Wprowadzi� do Polski rzym. manier� dekoracji iluzjonistycznej, wg G. L. Berni-niego, polegaj�c� na ��czeniu stiuku z malowid�em w celu uzyskania maksymalnego efektu iluzji przestrzennej (dekoracja freskowa w ko�ciele Kamedu��w w Po�aj�ciu na Litwie). Do najlepszych
dekoracji P. zalicza si� fresk w kaplicy pomisjonarskiej w �owiczu. P. by� te� bystrym obserwatorem i odtw�rc� poi. reali�w XVII w., czemu da� wyraz w kompozycji malarskiej na �cianach kaplicy �w. Kazimierza przy katedrze w Wilnie. W Warszawie przetrwa�y jego malowid�a w pa�acu wilanowskim {Historia Psyche;
w galeriach) oraz w zakrystii ko�cio�a (dawniej Kamedu��w) na Bielanach (Ofiara Salomona). P. wykona� malowid�a w ko�ciele farnym w W�growie, w kt�rych uwag� zwracaj� iluzjonistyczne freskowe o�tarze - rzadko�� w poi. sztuce XVII w. - oraz malowid�a w ko�ciele poreformackim w W�growie.
M. Karpowicz Dzia�alno�� artystyczna Michelangela Palloniego w Polsce, Warszawa 1967.
Pankiewicz J�zef, ur. 1866 w Lublinie, zm. 1940 w La Ciotat (Francja), malarz i grafik. Studiowa� w Klasie Rysunkowej w Warszawie u W. Gersona, nast�pnie w akademii w Petersburgu. W 1889 by� wraz z W. Podkowi�skim w Pary�u. Odby� podr�e do Holandii, Belgii, W�och, Anglii i Francji. Profesor Akademii Sztuk Pi�knych (ASP) w Krakowie. Okres 1914-23 sp�dzi� w Hiszpanii i Francji. Od 1925 prowadzi� w Pary�u fili� krakowskiej ASP. P. malowa� pocz�tkowo w duchu realizmu pod wp�ywem A. Gieryms-kiego {Targ za �elazn� Bram�). Od pierwszego pobytu w Pary�u by� zafascynowany impresjonizmem. Inspirowa�a go r�wnie� sztuka jap., dzie�a P. Cezanne'a, przej�ciowo kubist�w, a tak�e dawnych malarzy hol. i w�. (zw�. Wenecjan). Szczeg�lny wp�yw wywar�y na P. dzie�a P. Bonnarda, z kt�rym ��czy�a go d�ugoletnia przyja��. Malowa� w�wczas pejza�e o motywach franc. i poi. {Targ na kwiaty, Rynek Starego Miasta w nocy). Ulega� tak�e wp�ywom symbolizmu {�ab�dzie w Ogrodzie Saskim). Po 1900 malowa� portrety, martwe natury, kompozycje fi-
Parmigianino