|
Wymóg propozycji wychodzącej od Prezydenta Ministrów i właściwego ministra, w sytuacji ich pełnej zależności od tymczasowego naczelnika, w żadnym stopniu nie krępował działań tego ostatniego. Ta nader zwięzła organizacja władzy naczelnej państwa nadała jej aż po chwilę zebrania się Sejmu Ustawodawczego formę dyktatury, która odegrała jednak w pookupacyjnym chaosie rolę pozytywną, ponieważ w miarę szybko doprowadziła do ustalenia się pierwszej władzy w Polsce Odrodzonej i ukształtowała dobre warunki prawne i polityczne dla jej okrzepnięcia i rozwinięcia się.
Jednak władza dyktatorska, nawet zaaprobowana przez najbardziej liczące się siły polityczne w kraju, nie dawała Piłsudskiemu poczucia całkowitej prawowitości. Rozumiał on, że legitymizm demokratyczny nowych czasów domagał się oparcia władzy na cał-
Por. np. W. Komarnicki, Polskie prawo polityczne. Geneza i system, Warszawa 1922, s. 53; T. Ciświcki, O Naczelniku Państwa i Prezydencie RP. Studium prawno-polityczne, Poznań 1922, s. 19; a także Z. Witkowski, Prezydent..., op. cit., s. 16 i n.
51
Zbigniew Witkmuski
kowicie legalnych podstawach, a więc na wynikach głosowania powszechnego, czyli na woli ludu. Tym należy tłumaczyć fakt tak stanowczego domagania się od rządu opracowania ordynacji wyborczej do Sejmu i dekretu o zwołaniu tegoż „w możliwie najkrótszym terminie".46 Sejm Ustawodawczy zebrał się w Warszawie 10 lutego 1919 r., co spowodowało de iure zamknięcie się okresu urzędowania władz tymczasowych. Wspomniany dekret z listopada 1918 r. utracił definitywnie moc, zaś Sejm Ustawodawczy objął władzę jako jedyny i najwyższy wyraziciel woli narodu. 20 lutego 1919 r. Sejm podjął uchwałę, która przeszła do historii pod nazwą Małej Konstytucji. Otwierał się wraz z nią nowy okres w historii konstytucyjnej Polski, zwany okresem prowizorium konstytucyjnego, który trwał aż do wejścia w życie Konstytucji RP z 17 marca 1921 r. Okres narodzin Małej Konstytucji z 1919 r. to czas, w którym w całej ówczesnej Europie wyznaczano parlamentom znacznie większą rolę niż dotychczas, najczęściej kosztem władzy wykonawczej. Także w Polsce Mała Konstytucja wprowadzała ostatecznie system rządów cechujący się preponderancją parlamentu, polegający na tym, że Sejm stawał na czele wszystkich innych organów państwa. Wybitny teoretyk prawa i państwa i konstytucjonalista zarazem Hans Kelsen nazwał taki system systemem rządów komitetowych, p2njeważ_redukowano w nim inne naczelne organy państwa,^ a w tym przede wszystkim rząd, do roli komitetu wykonawczego parlamentu. W Polsce ponadto systemowi temu nadano wręcz postać skrajną, polegającą na podporządkowaniu parlamentowi i rządu, i głowy państwa. Wyznaczenie Sejmowi, który koncentrował w swoim ręku całość zwierzchniej władzy (ustawodawczej i wykonawczej), centralnego miejsca w systemie organów władzy w państwie, musiało pociągnąć za sobą deprecjację prawną innych organów, w tym głowy państwa i rządu.
Mała Konstytucja z 20 lutego 1919 r. (faktycznie uchwała Sejmu Ustawodawczego o powierzeniu J. Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa, Dz.Pr. PP Nr 19, póz. 226) nie posługiwała sTę~pojęaem ,7Ra3y Ministrów", a pojęciem „rządu"., W odniesieniu do rządu przewidywała ona, że: 1. Prezydent Mini-
46 Por. W. Baranowski, Rozmowy z Piłsudskim 1916-1931, Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska", Warszawa 1938, s. 95.
47 Por. A. Ajnenkiel, Polskie konstytucje, Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 229.
52
Status ustrojowy Rady Ministrów w konstytucjach polskich okresu międzywojennego
strów i odnośny minister fachowy kontrasygnują postanowienia Marszałka Sejmu oT5głoszeniu ustaw. 2. Naczelnik Państwa powołuje rząd w pełnym składzie na podstawie porozumienia z Sejmem. 3. Rząd (Naczelnik Państwa także) ponosi odpowiedzialność za sprawowanie swego urzędu. 4. Każdy akt państwowy Naczelnika Państwa wymaga podpisu odnośnego ministra.
|
