Dopóki to nie nast piło (a nie nast piło nigdy), Zakon
mógł kwestionowa prawomocno zobowi za przyj tych w
Toruniu. Dla papiestwa za ów warunek stał si wygodnym
rodkiem nacisku na Polsk w istotnych dla niego kwestiach
politycznych, np. w sprawie czeskiej.
Rezygnacja strony polskiej z ingerencji w spraw wyboru
wielkiego mistrza była kolejnym ust pstwem wynegocjowanym w
Toruniu przez legata. Zakon zachował tak e pełn niezale no w
kwestiach wymiaru sprawiedliwo ci. Martw liter pozostał
warunek przyjmowania w szeregi Zakonu Polaków, natomiast
wchodz ce w skład Prus Królewskich biskupstwa chełmi skie i
warmi skie miały zosta wyj te spod jurysdykcji arcybiskupstwa
ryskiego i wł czone do archidiecezji gnie nie skiej.
Cel d e tych przedstawicieli społecze stwa polskiego, którzy wiadomi byli potrzeb
pa stwowych i narodowych, został spełniony: Ry . 158. Rysunek płyty nagrobnej Polska oparła swe
granice o brzeg Bałtyku. W ich obr bie znalazł si (obecnie nie istniej cej) Jana z Gar- na cajej swej długo ci nurt
Wisły, odgrywaj cej kluczow rol w yciu
bowa, syna Zawiszy Czarnego, po-
, , . T _, . . ., .
ległego w bitwie Pod Chojnicami, gospodarczym kraju. Jan Długosz, uczestnicz cy osobi cie w ostat-
ok. 1454 roku.
niej fazie rokowa z Krzy akami, dał wyraz rado ci patriotycznych
kr gów w słowach:
Ja pisz cy te kroniki czuj niemał pociech z uko czenia wojny pruskiej, odzyskania
krajów z dawna od Królestwa Polskiego odpadlych i przyl czenia Prus do Polski [...]
teraz szcz liwym mieni siebie i swoich współczesnych, e oczy nasze ogl daj' poł czenie si
krajów ojczystych w jedn cało ; a szcz liwszym bylbym jeszcze, gdybym doczekał
odzyskania za lask bo i zjednoczenia z Polsk l ska, ziemi lubuskiej i słupskiej.
Mo na przyj , e opini Długosza podzielały szersze grupy zaanga owanego w
sprawy pa stwowe duchowie stwa, szlachty i mieszczan. Nawet poło ony za
granicami pa stwa polskiego Wrocław powitał wie o zawarciu pokoju toru skiego
iluminacj i biciem w dzwony.
Autorytet króla polskiego, którego wytrwało ci zawdzi czano w du ej mierze
sukces, wzrósł w Europie niepomiernie. Papie zabiegał o jego udział w krucjacie
antytureckiej i poskromieniu czeskich husytów, król angielski obdarzył go Orderem
Podwi zki, a ksi
ta niemieccy zabiega zacz li o maria e z królewskimi córkami.
226 Walka o sukcesj jagiel o sk
nad Dunajem i Weltaw w latach 1467-1479
Czas przetargów dyplomatycznych
Jak wskazano, zaanga owanie si papie a Pawła II i j ego legata Rudolfa von Ri des-
heima w doprowadzenie do pokoju w Toruniu na warunkach mo liwych do przyj cia
dla obydwu walcz cych stron nie było przypadkowe. Papiestwo zmierzało bowiem do
plany
skierowania sił polskich - po zako czeniu konfliktu z Krzy akami - przeciw pohusyckim
papiestwa
wobec Czech
Czechom. Jako decyduj cy argument w przekonaniu Kazimierza dla tej koncepcji
pragn ło wykorzysta uprawnieniajego potomstwa do sukcesji w Czechach i na
W grzech. Z uprawnie tych dwór krakowski nie zamierzał rezygnowa , zwłaszcza e w
miar przychodzenia na wiat kolejnych synów królewskiej pary (w roku 1466 było
ich ju czterech) pal ca stawała si kwestia ich przyszłego zaopatrzenia. Kuria
rzymska gotowa była do respektowania w pełni ich praw spadkowych do Czech, z
których władc popadła w konflikt; spraw ewentualnej sukcesji na W grzech, gdzie
panował sojusznik papiestwa Maciej Korwin, otaczało dyplomatyczne milczenie.
Pretekstem do ostrego pot piania Jerzego z Podiebradów przez Rzym stała si
jego niedostateczna gorliwo w zwalczaniu herezji, do czego zobowi zał si podczas
koronacji. W rzeczywisto ci Jerzy, opieraj cy si na stronnictwie utrakwistycznym,
zadania takiego wykona nie chciał i nie mógł. W rezultacie Pius II ju w 1462 roku
ogłosił uniewa nienie kompaktatów bazylejskich, a w 1464 roku wszcz ł proces
przeciw królowi Czech. Jego nast pca Paweł II wezwał Jerzego w sierpniu 1465 roku do
Rzymu, daj c od niego usprawiedliwienia si z niedotrzymania przyrzecze . W
razie odmowy polecił legatowi Rudolfowi von Rudesheimowi zastosowa cenzury
ko cielne przeciw zwolennikom pozwanego.
Wyst puj c przeciw „husyckiemu królowi", papiestwo liczyło na współdziałanie
stronnictwa katolickiego w krajach Korony w. Wacława. Stronnictwo to uzyskało
przewag w Morawach, na l sku i w Łu ycach. W ród o rodków opozycji przodował
Wrocław, tylko przej ciowo zmuszony przez Jerzego do posłusze stwa. W listopadzie
1465 roku w Zelenej Horze koło Nepomuka ukonstytuował si antypodiebradzki

227

Dzieje Polski pó no redniowiecznej
Ry . 159. Mapa Europy rodkowowschodniej z Geografi Ptolemeusza, 1482 rok (Biblioteka Jagiel o ska w
Krakowie).
wykl cie
zwi zek katolickich panów czeskich ze Zde kiem ze ternberka (niegdy przyjacielem
i detronizacja