Już w 1925 r. powstała tutaj miejscowa grupa NSDAP
( Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników).6 Liczba
członków i zwolenników tej hitlerowskiej organizacji zaczęła
z roku na rok systematycznie wzrastać, a jej gwałtowny rozkwit
nastał w okresie światowego kryzysu gospodarczego (1929-1933).
Swoje wielkie poparcie dla hitlerowskiej polityki i propagandy
mieszkańcy naszego miasta wyrazili w listopadzie 1933 r., kiedy
to w wyborach do niemieckiego parlamentu, ponad 70% świebo-
dziczan opowiedziało się za programem nazistów. W tym samym
roku wyłoniła się w naszym mieście nowa frakcja NSDAP o jesz-
cze bardziej nacjonalistycznym usposobieniu. Jej naczelnikiem
został wówczas miejscowy przemysłowiec i radca miejski – Alfred
Becker. Swoje oddziały i frakcje organizacja ta posiadła także
w pobliskich Cierniach i na Pełcznicy.
Ideologia nazistowska natrafiła w Świebodzicach na dosyć po-
datny grunt, a działające na terenie miasta organizacje faszystow-
skie stawały się coraz bardziej aktywne w swoich działaniach. Nic
zatem dziwnego, że coraz więcej odbywało się tutaj zebrań, zlotów
i manifestacji, na których agitowano i propagowano nazistowskie

5 W czasach kryzysu, w roku 1929, w Świebodzicach zanotowano największe w
Niemczech (w przeliczeniu na liczbę mieszkańców) bezrobocie. Wiązało się to
z upadkiem miejscowego przemysłu.
6 W 1925 r. szef wrocławskich nazistów - Helmuth Brückner – wystosował list
do Adolfa Hitlera, w którym opisywał najbardziej oddane swojemu Führerowi
ośrodki NSDAP w dolnośląskiej prowincji. Oprócz Brzegu nad Odrą, Świdnicy,
Wałbrzycha, Nowej Rudy i Oławy, były wśród nich wymienione także Świebo-
dzice.

9
idee. Również miejscowe społeczeństwo coraz bardziej sympaty-
zowało i przekonywało się do hitlerowskiej propagandy. A były ku
temu powody. Hitler zapowiadał daleko idącą rewolucję przemy-
słową i uzdrowienie gospodarki rolnej. Wielki kapitał dostrzegł
w programie nazistów możliwość stabilizacji okropnie rozchwia-
nego rynku i mając na uwadze swe przyszłe dochody, wydatnie
dofinansował szereg gospodarczych zamierzeń rządowych z zakre-
su prac publicznych, takich jak budowa autostrad, mostów, oraz
stworzenie taniego budownictwa komunalnego. I nie były to tylko
tanie „czynszówki”, lecz małe, zwykle czterorodzinne domy miesz-
kalne, lub nawet domki jednorodzinne dla robotników.7
W Świebodzicach – po dojściu nazistów do władzy – następuje
zdecydowana poprawa na rynku pracy. W 1934 r., pod przewod-
nictwem miejscowego NSDAP, powstaje tu obóz służby pracy
( Arbeitsdienstlager) mający na celu mobilizowanie bezrobotnych
i organizowanie robót publicznych. Władze miasta przedstawiają
jednocześnie ambitny plan budowy i modernizacji dróg, ulic i mo-
stów. Na terenie Świebodzic oraz w jego najbliższym sąsiedztwie
zaczynają na nowo organizować się i zatrudniać ludzi miejscowe
przedsiębiorstwa. Są to m.in. przędzalnia (1934), stara farbiarnia
(1934) czy całkiem nowa fabryka wyrobów metalowych w Pełcz-
nicy (1936). Z lokalnych funduszy miejskich wybudowano też
w tym czasie sieć wodociągów oraz zmodernizowano wiele dróg
w tej okolicy. Wdrażano także nowe plany przeciwdziałaniu bez-
robociu, czego przykładem miał być plan budowy wielkiej stolarni
na terenie Świebodzic oraz budowa osiedla mieszkaniowego we
wschodniej części miasta.
Plany gospodarcze oraz znacząca poprawa sytuacji na rynku
pracy powodowały, że rządy nazistów zyskiwały coraz większe
poparcie wśród szerokich mas społeczeństwa w całych Niem-
czech. To z kolei dawało argumenty Hitlerowi do walki z niewy-
godną opozycją w kraju. Już w 1933 r. naziści rozpoczęli szyka-

7 Wałbrzych i okolice. Dzieje miasta na tle historii Dolnego Śląska (blog E.
Knapczyka).

10
nowanie i prześladowanie przedstawicieli innych partii i ugrupo-
wań (głównie komunistów, działaczy SPD oraz członków
Schwarz-Weiss-Rot). Doprowadziło to z czasem do rozwiązania
partii niehitlerowskich oraz wprowadzono zakaz tworzenia no-
wych organizacji politycznych.8 Podobnie było w naszym mieście.
Tutaj m.in. wytyczono proces niektórym świebodzickim przedsię-
biorcom, którzy nie zgadzali się z polityką nazistów. Przed sądem
postawiono wówczas zarząd świebodzickich zakładów lniarskich
oskarżając go o fikcyjną niegospodarność i działanie na niekorzyść
państwa i społeczeństwa niemieckiego.
Jednym z głównych filarów rozwoju gospodarczego Niemiec
stała się – po dojściu Hitlera do władzy – rozbudowa przemysłu
zbrojeniowego. Wprawdzie państwo niemieckie wciąż obowiązy-
wały sankcje zbrojeniowe nałożone przez traktat wersalski w 1919
r., to jednak naziści postanowili złamać te zasady. W tajemnicy
przed innymi hitlerowcy postawili na szybki rozwój zbrojeń mili-
tarnych i odradzanie się armii niemieckiej. Systematycznie – od
1935 r. – zaczyna się przenoszenie niemieckich zakładów zbroje-
niowych na teren Dolnego Śląska, a w szczególności w Sudety,
które stały się najbezpieczniejszym rejonem, gdzie można było
budować różnego rodzaju obiekty militarne i tajne fabryki broni.
Zresztą 2 połowa lat 30-tych pokazywała, że przygotowania do
wojny szły w Niemczech pełną parą. Wprowadzono tutaj po-
wszechny obowiązek służby wojskowej (1935), zaś oddziały nie-
mieckie zajęły Zagłębie Saary (1935) oraz wkroczyły do zdemili-
taryzowanej strefy Nadrenii. Nieco później Hitler zawarł pakt
o przyjaźni z Włochami (26 X 1936) oraz z Japonią (25 XI 1935),
zaś w marcu 1938 r. nastąpiło wcielenie Austrii do Rzeszy Nie-
mieckiej (tzw. Anschluss).
Zachęcony swoimi sukcesami Hitler, opracował w 1938 r. kolej-
ny plan inwazji, tym razem na Czechosłowację. Był to tzw. Fall
Grün (Wariant Zielony) a istotną rolę w jego realizacji miały ode-

8 Świebodzice. Zarys monografii miasta, pod redakcją K. Matwijowskiego.
Wrocław – Świebodzice 2001, s.162.

11
grać też Świebodzice. To właśnie w naszym mieście miał się znaj-
dować sztab generalny jednej z niemieckich armii (dokładnie