We wczesnym okresie po urazie można wykonywać masaż klasyczny kończyny zdrowej, wywierając wpływ konsensualny. W okresie późnym masaż wykonuje się w obrębie kończyny objętej schorzeniem w celu usprawnienia trofiki i funkcji mięśni.
W kinezyterapii stosuje się ćwiczenia poprawiające zakres ruchu w stawie oraz zapobiegające utrwaleniu się przykurczu.
8.3.4. Urazy mięśni
W wyniku urazu włókna mięśniowe mogą ulec rozdarciu lub przerwaniu. Może również dojść do powstania kostnienia śródmięśniowego. Kostnienie pozaszkieletowe jest ostrym procesem zapalnym. W okolicy złamania odkłada się nowa kość, a komórki kościotwórcze przenoszą się do mięśni i w odpowiednim czasie wytwarzają kość.
Stosowane zabiegi
W okresie ostrym nie stosuje się zabiegów fizykalnych. W okresie przewlekłym stosowane zabiegi mają na celu usprawnienie aparatu mięśniowo-stawowego.
8.3.5. Urazy nerwów
Uszkodzenie nerwu może nastąpić w chwili złamania. W takim wypadku objawy występują natychmiast. W momencie urazu nerwu pojawia się niedowład i następuje znieczulenie obszaru przez niego zaopatrywanego. Nerw leżący głęboko może być wciągnięty w tworzącą się kostninę lub uciśnięty przez przemieszczoną kość. W
takim przypadku objawy występują powoli.
Stosowane zabiegi
Postępowanie dotyczące uszkodzeń nerwów obwodowych omówiono w części Ii "Masażu w wybranych jednostkach chorobowych".
8.3.6. Zrost opóźniony
i brak zrostu
Brak zrostu po upływie czasu, w którym zasadniczo powinien on nastąpić, nazywamy zrostem powolnym lub opóźnionym. Przedłużenie czasu unieruchomienia prowadzi często do osiągnięcia zrostu bądź do wytworzenia stawu rzekomego (brak zrostu).
Przyjmuje się następujące okresy dla ustalenia typu zaburzenia:
- zrost powolny - do 6 miesięcy,
- zrost opóźniony - do 9 miesięcy,
- brak zrostu, staw rzekomy - powyżej 9 miesięcy.
Stosowane zabiegi
W zakresie fizykoterapii stosuje się: promieniowanie nadfioletowe, helioterapię, galwanizację, galwanostazę, jontoforezę, prądy interferencyjne, diatermię krótkofalową, magnetoterapię.
W masażu stosuje się opracowanie kończyny symetrycznej, wywierając wpływ konsensualny.
W zakresie kinezyterapii stosuje się przede wszystkim ćwiczenia izometryczne.
8.3.7. Pozostałe
powikłania
Jednym z powikłań jest zespół Sudecka. Polega ono na ostrym, plamistym zaniku kości w następstwie nawet niewielkiego urazu, szczególnie w okolicy nadgarstka lub kostki.
Innym powikłaniem jest urazowe zapalenie kości. Powstaje ono w następstwie bezpośredniego przenikania drobnoustrojów przez ranę do uszkodzonej kości, najczęściej po złamaniu otwartym. Rozwija się ropne zakażenie w obrębie odłamów kostnych, które obumierają. Tworzą się martwiaki kostne i powstają przetoki ropne.
Stosowane zabiegi
W zakresie fizykoterapii - zależnie od okresu choroby - stosuje się: kąpiele letnie, ultradźwięki, promieniowanie nadfioletowe, jontoforezę, galwanizację, prądy interferencyjne.
W masażu wykorzystuje się wpływ konsensualny poprzez opracowanie kończyny symetrycznej. W okresie późniejszym wykonujemy masaż kończyny objętej
schorzeniem. Masaż ma na celu usprawnienie trofiki i funkcji powięzi oraz ścięgien a także normalizację napięcia ścian naczyń. Stosuje się głaskania, rozcierania, ugniatanie podłużne i wibrację.
W kinezyterapii prowadzi się ćwiczenia czynne wolne oraz ruchy bierne do granicy bólu. Stopniowo obciąża się kończynę.
9. Amputacje
Amputacje wykonuje się tylko w tych przypadkach, gdy nie można zachować kończyny ze względu na stan wchodzących w jej skład tkanek. Czasami amputacje
przeprowadza się dla zachowania życia chorego lub ze względu na jego ogólny stan zdrowia. Najczęściej wykonuje się je z powodu: - wypadków (np.: komunikacyjnych, przysypanie, zmiażdżenie), - ciężkich poparzeń lub odmrożeń,
- niektórych chorób naczyń, szczególnie tętnic (np. choroba Burgera), - zakażeń nie poddających się leczeniu,
- choroby nowotworowej.
Amputacja zawsze narusza równowagę psychiczną chorego, szczególnie jeśli jest on młody. Z tego względu bardzo duże znaczenie ma właściwe psychologiczne podejście do osoby, która utraciła kończynę. Chorego należy zachęcać do jak najlepszego wyrównania kalectwa i prowadzenia możliwie najbardziej normalnego życia lub odważnego dostosowania się do nowych warunków.
9.1. Amputacja powyżej kolana
Długość kikuta jest różna u różnych chorych. Z punktu widzenia zarówno wykonawcy protezy, jak i fizjoterapeuty najlepiej jest, gdy ma on około 25 cm długości (mierząc od krocza). Należy zdać sobie sprawę z tego, że po amputacji powyżej kolana łatwo dochodzi do zniekształcenia polegającego na ustawieniu kikuta w zgięciu i odwiedzeniu. Zniekształcenie zgięciowe powstaje w rezultacie działania mięśnia biodrowo-lędźwiowego prawie nie napotykającego przeciwdziałania (znaczne zmniejszenie długości i ciężaru dźwigni, jaką stanowiła kończyna) i na skutek tego, że prostowniki zostają rozciągnięte w wyniku pozycji, jaką chory przyjmuje w łóżku. Największym zaniedbaniem, jakie można tutaj popełnić, jest
dopuszczenie, aby kikut spoczywał na poduszce.
Zniekształcenie odwiedzeniowe powstaje dlatego, że mięśnie przywodzące utraciły swoje obwodowe przyczepy i są osłabione, a odwodziciele pozostają nie
uszkodzone. Jeśli dopuścimy do rozwoju tego zniekształcenia, to noszenie protezy będzie niemożliwe.