|
Wreszcie w czwartej grupie mieszczą się czynniki organiza-cyjno-normatywne, takie jak: czynnik organizacyjny odzwierciedlający podział świata na ponad 190 państw, które w swych działaniach kierują się egoizmem państwowym, wyrażającym się w polityce opartej na racji stanu, podczas gdy istnieje wiele problemów globalnych wymagających podjęcia działań wspólnych; czynnik normatywny, obejmujący przyjęte przez społeczność międzynarodową normy prawne, polityczne i moralne; czynnik humanitarny odnoszący się do praw jednostki ludzkiej, gwarantowanych przez społeczność międzynarodową.
pierwsza grup a czynników określa współzależność i sprzeczności między rozwojem techniki i stanem środowiska naturalnego człowieka; druga - między wzrastającymi potrzebami coraz liczniejszej ludności świata i ograniczonymi możliwościami ich zaspokojenia; trzecia-- między ideologiami uniwersalistycznymi i ich pluralistycznym podłożem kulturowym, wreszcie czwarta grupa -między istniejącą strukturą organizacyjną współczesnych stosunków międzynarodowych i uznanymi przez państwa normami regulującymi zachowania uczestników tych stosunków. Można stwierdzić, że wymienione czynniki kształtują stosunki międzynarodowe w sposób najbardziej podstawowy, natomiast w ujęciu bezpośrednim stanowią one funkcję działań poszczególnych państw, głównie tych, które dysponują największym potencjałem ekonomicznym, militarnym, politycznym i moralnym.
4. Formy stosunków międzynarodowych
Forma stosunków międzynarodowych stanowi obiektywnie ist-i niejacy sposób uzewnętrzniania się struktury tych stosunków i ich' treści. Formy stosunków międzynarodowych cechuje niezwykła trwałość i stabilność, w przeciwieństwie do ich teści, która zmienia się wraz ze zmianami potrzeb i interesów państw oraz ich systemów. Jednak treści te są wyrażane w elastycznych i stale tych samych formach.
Podstawową płaszczyznę działalności międzynarodowej stanowi
16
JACEK ZIEMOWIT PIETRAŚ
l t
szeroko rozumiana aktywność dyplomatyczna korzystająca z czterech form stosunków międzynarodowych; Są to:
a) Dyplomatyczne misje specjalne będące pierwotną i najstarszą formą stosunków międzynarodowych. Chodzi tu o doraźne i krótkotrwałe misje reprezentujące państwo wysyłające w jego stosunkach z państwem przyjmującym. Najstarszy znany przypadek takiej misji miał miejsce w 3100 roku p.n.e.
b) Stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne, to znaczy poselstwa i ambasady, które ukształtowały się w drugiej połowie XV wieku, w związku z rozwojem handlu międzynarodowego i potrzebą zapewnienia mu stałej ochrony politycznej. Od XV do XIX wieku te dwie formy współistniały ze sobą. Powodowało to liczne konflikty między „ambasadorami nadzwyczajnymi" w misjach specjalnych oraz „ambasadorami zwyczajnymi", czyli stałymi.
c) Konferencje międzynarodowe różniące się od poprzednio wymienionych form tym, że są wykorzystywane w stosunkach wielostronnych. W związku z narastającą koniecznością regulowania pewnych problemów na płaszczyźnie multilateralnej, po 1815 roku nastąpił szybki rozwój tej formy.
d) Organizacje międzynarodowe swój obecny kształt przybrały dopiero w XIX wieku, a rozwój tej formy nastąpił w obecnym stuleciu. Powoływano je do życia, gdy okazało się, że istnienie tylko doraźnej współpracy wielostronnej jest niewystarczające, a wiele ważnych problemów można rozwiązać dopiero po uruchomieniu instytucji trwale rozpatrujących i regulujących stosunki międzypaństwowe.
Ewolucję form stosunków międzynarodowych można scharakteryzować przez określenie jej dwóch tendencji:
a) formy doraźne przekształcały się w formy istniejące stale. Misje specjalne stawały się poselstwami lub ambasadami, a konferencje międzynarodowe funkcjonowały coraz dłużej, by wreszcie przekształcić się w organizacje międzynarodowe;
b) formy dwustronne przekształcały się w formy wielostronne. Mul-tilateralnym odpowiednikiem misji specjalnych stary się konferencje, czyli zjazdy misji specjalnych z wielu państw, a odpowiednikiem ambasad organizacje międzynarodowe, przy których akredytowane są specjalne ambasady państw do spraw stosunków wielostronnych.
____________STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE____________17
Wszystkie formy stosunków międzynarodowych są nadal żywe i często wykorzystywane, a pojawianie się nowych form wynikało z potrzeb rozwijającej się społeczności państw i dlatego nie powodowało zaniku form istniejących wcześniej. Jednak w przypadku uruchamiania nowej formy stosunków międzynarodowych wszystkie inne zmieniały nieco swoje znaczenie i rolę polityczną. Obecnie w państwie przyjmującym może funkcjonować kilka misji, wysłanych na przykład z Polski. Oprócz ambasady działać może ambasada akredytowana przy organizacji międzynarodowej, nawet kilka misji specjalnych, a na dodatek misje akredytowane przy pracujących tam konferencjach międzynarodowych.
Współczesną funkcją misji specjalnych jest przede wszystkim prowadzenie rokowań dyplomatycznych w sprawach dla państwa najważniejszych (misje prezydentów czy premierów) oraz w kwestiach wymagających bardzo konkretnej wiedzy specjalistycznej, której nie mają członkowie ambasady. Funkcje stałych przedstawicielstw dyplomatycznych obejmują ogólną i stałą reprezentację państwa wysyłającego w państwie przyjmującym, systematyczną obserwację wydarzeń w tym państwie oraz prowadzenie z nim rutynowych rokowań. W związku z funkcjonowaniem innych form dyplomatycznych zawężeniu ulega funkcja rokowań, ale równocześnie kompetencje ambasad uległy rozszerzeniu, ponieważ bardzo często zajmują się one koordynowaniem wszelkich poczynań państwa wysyłającego w państwie przyjmującym.
|
