272DEONTOLOGIA ETYCZNA...

Dzieci to nie książeczki do kolorowania. Nie da się wypełnić ich naszymi ulubionymi kolorami.

..
charakter intencjonalny, polega na zwr�ceniu go ku czemu�. W przeciwnym wypadku imperatyw, powinno�� czy wreszcie uprawnienie by�yby prze�yciem pustym, bezwarto�ciowym. W�a�ciwego sobie wyrazu nabieraj� dopiero przez to, �e w ich wewn�trznej tre�ci pojawia si� przyporz�dkowanie ich do czynienia moralnego dobra i w urzeczywistnieniu tego dobra osi�gaj� odpowiadaj�c� sobie racj� istnienia. Skoro za� z drugiej strony jako rzecz pewn� przyjmuje si�, �e warto�ci moralne wyra�aj� autentyczne elementy moralno�ci, kt�rych wewn�trzna godno�� i wznios�o�� odpowiada w pe�ni cz�owiekowi i kszta�tuje jego doskona�o��, w takim razie zjawisko powinno�ciowe wewn�trznie z tymi warto�ciami zwi�zane uczestniczy w ich moralnej tre�ci i samo staje si� w pe�ni autentycznym elementem moralno�ci.
A przeto tylko jednostronne i wskutek tego nieadekwatne widzenie istotnej tre�ci porz�dku moralnego mo�e prowadzi� do wniosku, �e powinno�� jest elementem sprzecznym z obiektywn� struktur� warto�ci moralnej, co poci�ga za sob� b�d� aksjologistyczn�, b�d� deontologistyczn� orientacj� etyki. U KANTA wynik�o to z nieuprawnionego uto�samienia dobra moralnego z przyjemno�ci� i interesownym chceniem w�asnego szcz�cia. Tymczasem dobro moralne jest ukszta�towane z innego, personalistyczne-go tworzywa, imperatyw za� moralny i jego pochodne wch�aniaj� niejako w siebie zawart� w nim autentyczn� tre�� tego, co rzeczywi�cie moralne. Natomiast ze swej strony wnosz� w t� moralno�� nowe �r�d�a skuteczno�ci jako druga podstawowa si�a motoryczna, wp�ywaj�ca normuj�ce na ludzkie dzia�anie, obok atrakcji wywieranej na wol� cz�owieka przez warto�ci moralne. Trzeba jednak imperatyw moralny rozpatrywa� wjegoistotowym odniesieniu do warto�ci moralnych, warto�ci za� moralne umie�ci� na wy�szej p�aszczy�nie godno�ci osoby ludzkiej i wewn�trznego uponi�dkowa-nia jej natury. Powinno�ciowa strona moralno�ci oderwana od tecjo zwi�zku przekszta�ca si� faktycznie w pozbawion� moralnych tre�ci formu��, kt�ra s�u��c moralno�ci podcina�aby r�wnocze�nie korzenie lej�e mc alno�ci. Je�eli jednak - zgodnie z etyk� chrze�cija�sk� - przyjmuje si� integralne rozumienie powinno�ciowego aspektu moralno�ci, w�wczas si�� rzeczy nasuwa si� wniosek, �e imperatyw moralny i sprawione przeze� uzdolnienia (powinno�� i uprawnienie) stanowi� w ca�ym tego s�owa znaczeniu zjawisko autentycznie moralne i nale�� do integralnych sk�adnik�w porz�dku moralnego.
WYJA�NIENIA TERMINOLOGICZNE
Ogarniaj�c ca�o�� dotychczasowych rozwa�a� deontologicznych �atwo stwierdzi�, �e wyst�powa�y w nich stale trzy podstawowe terminy: �og�lny imperatyw moralny", �powinno�� moralna" oraz �uprawnienie moralne".
II. Struktura zjawiska deontycznego...
273
Literatura przedmiotu dowodzi wszak�e, �e obok wymienionych termin�w wyst�puj� na oznaczenie zawartej w nich tre�ci jeszcze inne terminy. I tak terminowi �powinno�� moralna" towarzyszy termin �obowi�zek moralny", termin �uprawnienie moralne" bywa w u�yciu na r�wni z terminem �prawo moralne", natomiast wyra�enie �og�lny imperatyw moralny" ma g��wne odpowiedniki w s�owach �norma moralna" i �prawo moralne".
To wzbogacenie terminologii deontologicznej ma jednak tak�e s�abe strony. W gruncie rzeczy wszystkie przed chwil� wymienione terminy maj� obok �ci�le deontologicznych jeszcze inne znaczenia, ale najbardziej wieloznacznym okazuje si� termin prawo moralne. Tymczasem ten w�a�nie termin tak g��boko zakorzeni� si� w literaturze etycznej (i prawniczej), �e w �aden spos�b nie da si� wyeliminowa� z j�zyka problematyki deontologicznej. Szczeg�lnie rozpowszechnione jest u�ycie tego terminu zar�wno w j�zyku potocznym, jak i w teorii na oznaczenie tej tre�ci, kt�r� dot�d wyra�ali�my za pomoc� s��w �og�lny imperatyw moralny". Ze wzgl�du te� na t� szerok� i d�ug� tradycj� w dalszym ci�gu naszych rozwa�a� b�dziemy si� pos�ugiwa� r�wnie� cz�ciej terminem �prawo moralne" ani�eli �imperatyw moralny" czy �norma moralna". Najpierw jednak wydaje si� rzecz� wskazan� zwr�ci� uwag� na r�ne przejawy tej wieloznaczno�ci, aby uwra�liwi� si� na mo�liwe z tego tytu�u nieporozumienia i zaostrzy� zrozumienie jego w�a�ciwego moralnego sensu.