|
Jej zakres będzie decydował o intensywności oddziaływania przez państwo na gospodarstwa chłopskie, w ramach świadczonej im pomocy, jak też o zasięgu przemian strukturalnych w rolnictwie. Definicja pojęcia „gospodarstwo rodzinne" mogłaby się stać punktem wyjścia uchwalenia odrębnej ustawy o chłopskim gospodarstwie rodzinnym, możliwe jest również jej zamieszczenie w kodeksie cywilnym;
b) w regulacjach dotyczących gospodarstwa rodzinnego należy również uwzględnić tak istotne sprawy, jak organizację wewnętrzną takiego gospodarstwa (pozycja prawna młodych rolników), zakres pomocy państwa i jego oddziaływania na kwestie modernizacji gospodarstw. Ważnymi zagadnieniami są też uregulowanie obrotu i dziedziczenia gospodarstw rodzinnych.
Rada Legislacyjna zaaprobowała stanpowisko autorów konstytucji, którzy zdając sobie sprawę z niektórych niebezpieczeństw, jakie mogą się wiązać ze zbyt rygorystyczną reglamentacją tych kwestii, w drugim zdaniu art. 23 konstytucji zastrzegli, że status prawny gospodarstwa rodzinnego nie może naruszać ani zasad ochrony własności i dziedziczenia gwarantowanych przez art. 21 ust. l konstytucji, ani wolności działalności gospodarczej gwarantowanej przez art. 22 konstytucji;
c) znalezienie złotego środka między gwarancjami konstytucyjnymi, o których była mowa, a koniecznością przyjęcia racjonalnego statusu prawnego gospodarstwa rodzinnego nie będzie łatwe. Sprawa ta ma charakter nie tylko prawno-techniczny, ale i polityczny. Chodzi o kolidujące ze sobą interesy licznej grupy mniejszych gospodarstw rolnych oraz szybko rozwijającej się grupy nowoczesnych, towarowych gospodarstw spełniających już standardy Unii Europejskiej;
140 B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 1999, s. 185-186.
141 Stanowisko Rady Legislacyjnej w sprawie dostosowania ustawodawstwa do wymogów nowej Konstytucji RP, „Przegląd Legislacyjny" 1997, nr 3, s. 80-81.
139
d) jednocześnie możemy się oprzeć na rozwiązaniach funkcjonujących w ustawodawstwie rolnym Unii Europejskiej, tudzież wykorzystać doświadczenia z ich praktycznej realizacji.
J. Boć142 prezentuje pogląd, że norma art. 23 ma charakter programowy, zasięg i treść jej wyznaczeń mają poważne znaczenie prawne dla znacznej części narodu. Zdaniem tego autora treść art. 23 skłania do następujących wniosków: po pierwsze, przeważającym ilościowo, obszarowo i produkcyjnie rodzajem podmiotów prowadzących produkcję rolną ma być gospodarstwo rodzinne pomyślane jako jednostka zorganizowana w zasadzie na podstawie pracy nie najemnej; po drugie, w celu zapewnienia takiej pozycji gospodarstwu rodzinnemu, w której stanowi ono podstawowy i przeważający element składowy ustroju rolnego, państwo ma obowiązek tworzenia takiego prawa, takiej jego interpretacji i realizacji, aby udzielić w tym względzie należytego wsparcia w dziedzinie finansowej, społecznej i gospodarczej; po trzecie, dla osiągnięcia określonej wyżej pozycji gospodarstwa rodzinnego państwo dopilnuje rozwiązań ochronnych, co najmniej w dziedzinie podatków, cen i skupu, ubezpieczeń majątkowych (budynków, zwierząt gospodarskich, gruntów i upraw) oraz ubezpieczeń społecznych i zrównanego z innymi obywatelami dostępu do świadczeń w zakresie ochrony zdrowia, nauki i oświaty; po czwarte, wszystkie założenia leżące u podstaw realizacji normy art. 23 zostaną rozwinięte tak w prawie krajowym, jak i umowach międzynarodowych.
W opinii C. Banasińskiego przyjęta koncepcja gospodarstwa rodzinnego oznacza, z jednej strony — ukierunkowanie struktury własności produkcyjnej w rolnictwie na gospodarstwo rodzinne, z drugiej — prowadzi do wniosku, że gospodarstwa rolne odbiegające od formuły gospodarstwa rodzinnego, a zatem oparte na pracy najemnej i będące skutkiem koncentracji własności rolnej są w pełni dopuszczalne. Zarówno samo zdefiniowanie modelu gospodarstwa rolnego, jak i instrumenty prawne jego realizacji pozostawione są rozstrzygnięciu przez ustawodawcę zwykłego. C. Banasiński wskazuje, że wzorem w tym zakresie może być prawodawstwo wspólnotowe oraz rozwiązania państw członkowskich Unii Europejskiej143.
142 Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do konstytucji RP z 1997 roku, J. Boć red., Warszawa 1998, s. 60.
143 C. Banasiński, Konstytucyjne podstawy porządku prawnego w gospodarce (w:) Konstytucja. Trybunał Konstytucyjny, C. Banasiński, J. Oniszczuk red., Warszawa 1998, s. 31.
140
C. Kosikowski uważa, że jest kwestią dyskusyjną, czy przyjęcie gospodarstwa rodzinnego za podstawę ustroju rolnego państwa jest najlepszym i przyszłościowym rozwiązaniem. Autor podkreśla, że taki model gospodarki rolnej nie jest najbardziej efektywny. Dlatego też dobrze się stało, jego zdaniem, że zasada wyrażona w art. 23 konstytucji została opatrzona klauzulą, iż nie narusza ona postanowień zawartych w art. 21 i art. 22144.
|
