W wierszyku tym bucik ma ten sam sens symboliczny co w
Kopciuszku. Gdyby dziecko rozumiało, czego dotyczy wierszyk, doprawdy "nie wiedziałoby,
co czynić!" W podobnym położeniu znalazłoby się wówczas, gdyby rozumiało wszystkie
ukryte znaczenia Kopciuszka, których tylko część - i to jedynie do pewnego stopnia
głębokości - próbowałem ukazać w niniejszych rozważaniach.
103 Erikson, Identity and the Life Cycle..., tenże, Identity, Youth and Cri-
104
Do tych wersji Kopciuszka, w których rozpoznanie bohaterki nastę-
491
puje dzięki pierścieniowi, a nie dzięki pantofelkowi, należą między innymi opowieści Maria
intaulata i Maria intauradda opublikowane w "Archivio per lo Studio delie Tradizioni
Popolari", Palermo 1882, t. II, oraz opowieść Les Souliers, którą znaleźć można w: Auguste
Dozon, Contes albanais, Paris 1881.
105 Baśń Piękność i Bestia jest obecnie najpowszechniej znana w ujęciu pani Leprince de
Beaumont, przełożonym po raz pierwszy na język angielski w The YoungMisses Ma.gaz.im z
1761 roku. Tłumaczenie to przedru-kowują Opie i Opie, The Clossic Fairy Tales...
106 Na temat szerokiego występowania motywu narzeczonego zaklętego w zwierzę zob. Lutz
Róhrich, Marchen md. Wirklichkeit. Steiner, Wies-baden 1974.
107 Zob. Dictionary ofFolklore... oraz G. M. Teal, Kaffir. Folk Society, Lon-don 1886.
108 Die Marchen der Weitliteratur. Malaiische Marchen, pod red. Paula Hambrucha,
Diederichs.Jena 1922.
109 Leo Frobenius, Atlantis. Yoiksmarchen und Volksdichtungen aus Afrika. Diederichs.Jena
1921-1928, t. I-X.
110 Opie i Opie, The Clossic Fairy Tales...
111 The Wellofthe World's End, w: Briggs, A Dictionary...
112 O pierwotnej wersji baśni Żabi król, której bracia Grimm nie opublikowali, zob.Joseph
Lefftz, Marchen derBruder Grimm: Urfassung. C. Win-ter, Heidelberg 1927.
1 Briggs, A Dictionary...
^ScNton, Transformations...
115 Na temat opowieści Eros i Psyche zob. książkę Neumanna Amor and Psyche. Różne
wersje tej opowieści znaleźć można w pracy: Ernst Tegethoff, Studien mm Marchentypus von
Amor und Psyche. Schroeder, Bonn 1922.
Przegląd baśni opartych na tym motywie zawiera dzieło Boltego i Polivki, Anmerkungen...
116 Robert Graves, Apuleiw Madaurensis. The Transformations ofLtir cius. Farrar, Straus
and Young, New York 1951.
117 Zob. The Enchanted Pig w The Red Fairy Book Langa oraz The En-chanted Pig w
książce: Mite Kremnitz, Runanische Marchen, Leipzig 1882.
118 Zob. East ofthe Suń and. West ofthe Moon w The Blue Fairy Book Langa.
119 Można tu raz jeszcze dostrzec pewną aluzję do utraty błony dzie-
492
wiczej, to jest do ofiary czynionej przez kobietę z malej części własnego ciała w związku z
pierwszym przeżyciem seksualnym.
Kości kurczęcia występujące w funkcji czarodziejskiego przedmiotu oraz umożliwiające
sporządzenie drabiny to szczegół dość nieoczekiwany, toteż wydaje się, że drabina taka
pojawia się w baśni po to, aby móc wprowadzić epizod związany z koniecznością obcięcia
małego palca. Jak już wspominałem w rozważaniach na temat Kopciuszka w związku z
jednym ze znaczeń obrzędu zaślubin, jeśli kobieta ma znaleźć całkowite spełnienie w
małżeństwie, musi zrezygnować z chęci, aby również posiadać członek. Obcięcie małego
palca nie symbolizuje bynajmniej autokastracji, ale może mieć związek z poniechaniem przez
kobietę fantazji fallicznych, koniecznym, jeśli ma być szczęśliwa taka jaka jest i w więzi z
mężem takim jaki jest.
120 Zob. Perrault, Histoires... Pierwsze tłumaczenie angielskie przedrukowują Opie i Opie,
The Clossic Fairy Tales...
Na długo przed opowieścią Perrault istniały historie, w których wejście do zakazanej komnaty
miało bardzo poważne następstwa. Motyw ten pojawia się na przykład w Księdze tysiąca i
jednej nocy oraz w Pentameronie (opowieść szósta dnia czwartego).
121 Tekst opowieści Mister Fox znaleźć można w: Briggs, A Dictiona-ry...
122 Zob. angielski przekład w: Opie i Opie, The Clossis Fairy Tales...
Bibliografia
Informacje bibliograficzne dotyczące omawianych przeze mnie baśni oraz innych
wspominanych w książce utworów literackich zostały podane w przypisach, dlatego tutaj ich
nie powtarzam.
Istnieje tak wiele baśni na świecie, że nikt jeszcze nie podjął się ich zebrania. Najlepszy i
najłatwiej dostępny zbiór baśni opublikowany w języku angielskim to dwunastotomowa