W ci�gu 6 tygodni skontrolowano 15 tys.
punkt�w sprzeda�y. W wypadku nadu�y� odbierano koncesje, 24 tysi�ce os�b
skierowano do oboz�w pracy. Podniesiono podatki od obrot�w w handlu
prywatnym. Wprowadzono sztywne ceny. R�wnolegle toczy�a si� walka
o zreformowanie sp�dzielczo�ci. Uleg�a ona wi�kszemu scentralizowaniu
,
zbiurokratyzowaniu i uzale�nieniu od pa�stwa. Wprowadzone w czerwcu
1947 r. reformy spowodowa�y zmniejszenie liczby prywatnych plac�wek
i'
I
I
II
i
;;i
!I
: i
;i
!
I
i
! i
' I
i I
159
handlowych z 134 525 w 1947 r. do 113 359 w 1948 r. i 77 856 w 1949 r.
Liczba hurtowni pa�stwowych wzros�a z 1 239 w 1947 r. do 1 937 w 1948 r.
Handel rozwija� si� s�abo. Plac�wki pa�stwowe nie by�y w stanie zast�pi�
likwidowanych ma�ych, prywatnych punkt�w sprzeda�y. Ros�a te� cent-
ralizacja i biurokratyzacja handlu. Wkr�tce zacz�y powstawa� du�e domy
towarowe. Pierwszy Sp�dzielezy Dom Towarowy powsta� w Katowicach
w marcu 1946 r. W 1947 r. zacz�to tworzy� Pa�stwowe Domy Towarowe.
W 1948 r. by�o ich 76, a sp�dzielezych - 41. Prowadzono skomplikowan�
walk� o opanowanie poszczeg�lnych pion�w sp�dzielczo�ci i ich prze-
kszta�cenie. Utworzono Central� Rolniczych Sp�dzielni "Samopomoc
Ch�opska". Scentralizowano sp�dzielczo�� spo�ywc�w.
"Uwa�a�em i uwa�am - pisze Bobrowski - �rodki podj�te w czerwcu
1947 r. do walki z inflacj�, spekulacj� itp. za jednostronne, bo oparte
o podw�jne z�udzenie: po pierwsze w mniemaniu, �e zmiany instytucjonal-
ne, przepisy i akcja administracyjna pozwalaj� zlekcewa�y� gr� praw
ekono-
micznych, po drugie - o pomieszanie walki z objawami z walk� ze �r�d�ami
choroby."
S. Szwalbe, nawi�zuj�c w 1980 r. do tej sprawy, pisa�, �e PPR nie
chodzi�o o handel, lecz o sp�dzielczo��. Opinie te podziela�
I Os�bka-Morawski. Walka o opanowanie przez PPR sp�dzielczo�ci te� nie
by�a celem samym w sobie. By�a to walka o kolejny stopie� do usuni�cia
konkurencyjnych si� politycznych i pe�nego przej�cia w�adzy. W walce tej
przeciw PPS wykorzystano sojusznik�w z SL i SD. Opozycja PSL ju� si� nie
I liczy�a.
2 VII 1947 r. sejm uchwali� ustaw� o Planie Odbudowy C ospodarczej.
Plan obejmowa� lata 1947 - 1949 i potocznie nazywano go Planem 3-letnim
Odbudowy Gospodarczc . Przewidywa� on "podniesienie stopy �yciowej
pracuj�cych warstw ludno�ci powy�ej poziomu przedwojennego". Cel ten
zamierzano zrealizowa� poprzez: "utrwalanie ustroju i przebudowy struk-
tury spo�eczno-gospodarczej kraju, wyr�wnanie szk�d wojennych, scalenie
Ziem Odzyskanych z reszt� kraju, wykorzystanie wybrze�a morskiego,
rozszerzenie udzia�u kraju w gospodarce �wiatowej, powr�t do kraju Po-
lak�w, kt�rzy znale�li si� poza jego granicami w zwi�zku z wojn� 1939
- 1945, obni�enie koszt�w w�asnych produkcji i wzrost wydajno�ci czyn-
nik�w produkcji."
Do wsp�pracy w realizacji planu anga�owano specjalist�w przedwojen-
nych. Odgrywali oni du�� rol� w odbudowie Ziem Odzyskanych. By�y
wicepremier in�. Eugeniusz Kwiatkowski by� pe�nomocnikiem rz�du do
! spraw zagospodarowania wybrze�a morskiego.
160
4. AKCJA WIS�A
Sp�r polsko-ukrai�ski trwa� ju� od przesz�o stu lat. Nie zlikwidowa�y go
te� decyzje graniczne z lat 1944/45. Znaczna cz�� polskiej opinii publicznej
nie mog�a pogodzi� si� z utrat� Ma�opolski Wschodniej, a zw�aszcza Lwowa.
Z drugiej strony ez�� Ukrai�c�w nie mog�a pogodzi� si� z faktem przej�cia
przez Polsk� Che�mszczyzny, Zasania i �emkowszczyzny. Podziemie pol-
skie wzywa�o Polak�w do pozostania w Galicji Wschodniej, a podziemie
ukrai�skie hamowa�o akcj� przesiedlania ludno�ci ukrai�skiej z Polski na
Ukrain�. Nie mniej w czasie od 18 X 1944 r. do 31 XII 1946 r. przesiedlono
122 618 rodzin, tj. 488 618 os�b. Mimo to na terenach przyznanych Polsce
znajdowa�o si� nadal par�set tysi�cy Ukrai�c�w. Ludno�� ukrai�ska nie
uzna�a faktu podzia�u Ukrainy, wyst�powa�a przeciw panowaniu czeskiemu,
polskiemu i rosyjskiemu, g�osi�a has�a budowy samodzielnej Ukrainy.
Dzia�alno�ci� t� kierowa�a Organizacja Ukrai�skich Nacjonalist�w (OUN)
przy pomocy Ukrai�skiej Powsta�czej Armii (UPA). Centrala ruchu
ukrai�skiego znajdowa�a si� w Niemczech. Do po�owy roku 1945 obszar
polski podlega� kierownictwu krajowemu we Lwowie. Tereny po�o�one na
zach�d od linii Curzona nazywano Zakierzo�skiem Krajem. W Ma�opolsce
Zachodniej centrala ruchu ukrai�skiego znajdowa�a si� w Sanoku. Du�e
ogniska konspiracyjne wyst�powa�y w Kro�nie, Ja�le, Gorlicach i Nowym
S�czu. Du�e o�rodki konspiracyjne wyst�powa�y te� na Che�mszczy�nie
w rejonie Bi�goraju. W drugiej po�owie roku 1945 ukszta�towa�a si� nowa
struktura konspiracyjna OUN-UPA. Okr�g Przemyski Kraju Lwowskiego
przekszta�cono w samodzielny Zakierzo�ski Kraj OUN, kt�ry dzieli� si� na
3 okr�gi, a te z kolei - na nadrejony, rejony, kuszcze i stanice. Ruchem
kierowa� Krajowy Prowyd OUN z Jaros�awem Staruchem jako prowyd-
nykiem na czele. Referentem wojskowym i dow�dc� UPA by� Miros�aw
Onyszkiewicz ps. Orest, Bi�yj, referentem S�u�by Bezpiecze�stwa - Petro
Fedoriw ps. Dalnych, Petro, referentem polityczno-propagandowym - Wa-
syl Halana ps. Or�an, Zenon. Dzia�a� te� Krajowy O�rodek Kurierski. W 22
rejonach znajdowa�o si� 325 wsi. Siatka organizacyjna OUN zatrudnia�a
2 179 ludzi.
W drugiej po�owie roku 1945 zreorganizowano te� struktur� UPA.
Zast�pca dow�dcy Wojskowego Okr�gu UPA "Bug", M. Onyszkiewicz
usamodzielni� okr�g przemyski, podzieli� go na odcinki taktyczne i wyznaczy�